نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسنده

استادیار علوم سیاسی دانشگاه افسری امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف، تبیین نقش سرمایه‌های فرهنگی اقشار طبقه متوسط سنتی در هژمونیک شدن آن‌ها بر دیگر اقشار و گروه‌های سیاسی در دوران شکل‌گیری انقلاب اسلامی با استفاده از نظریه میدان و سرمایه پیر بوردیو به رشته تحریر درآمده است. به لحاظ روش‌شناسی از نوع مطالعه تبیین علّی می‌باشد که برای جمع‌آوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. پرسش محوری پژوهش چنین است که «طبقه متوسط سنتی در میدان رقابت از چه سرمایه‌های فرهنگی برای هژمونیک شدن بر دیگر اقشار و گروه‌های سیاسی در دوران شکل‌گیری انقلاب اسلامی از سال 1357 تا 1360 استفاده کردند و این منابع و سرمایه‌ها چگونه مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند؟». نتایج تحقیق نشان می‌دهد که طبقه متوسط سنتی در دوران شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران از طریق بهره‌برداری مناسب از سرمایه‌های متنوع فرهنگی و نمادین از قبیل سرمایه‌های تاریخی و ارتباطی، نقش کاریزماتیک امام خمینی(ره)، ایدئولوژی(مذهب)، شبکه وسیع روحانیون و مساجد و مرجعیت اجتماعی و فرهنگی توانست بر دیگر رقیبان پیروز شود و جایگاه هژمونیک در ساختار قدرت سیاسی پیدا کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Cultural capital and the hegemony of the traditional middle class (Case study: 1978-1981)

نویسنده [English]

  • Alijan Moradi joo

Assistant Professor of Imam Hossein (AS) 0fficers University

چکیده [English]

The aim of this study is to explain the role of cultural capital of the traditional middle class in their hegemonisation over other political groups during the formation of the Islamic Revolution using Pierre Bourdieu's theory of field and capital. Methodologically, it is a causal study that uses library methods to gather information. The central question of the research is that "What cultural assets did the traditional middle class use in the field of competition to be hegemonic over other political groups during the formation of the Islamic Revolution from 1978 to 1981, and how were these resources and capital used?". The results Indicate that the traditional middle class during the formation of the Islamic Revolution of Iran through the proper use of various cultural and symbolic capitals such as historical and communicative capitals, the charismatic role of Imam Khomeini, ideology (religion), a large network of clerics, mosques, Social and cultural authority was able to defeat other rivals and gain a hegemonic position in the structure of political power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Middle Class
  • Traditional Middle Class
  • Cultural Capital
  • Islamic Revolution of Iran
  • Pierre Bourdieu
استوار، مجید (1392). انقلاب اسلامی و نبرد نمادها، تهران: نگاه معاصر.
استونز، راب (1388). متفکران بزرگ جامعه‌شناسی، ترجمه مهرداد میردامادی، چ 6، تهران: مرکز.
اشرف نظری، علی و حسن‌پور، علی (۱۳۹۱). «مسجد و فرایندهای فرهنگی قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره ۴.
آبراهامیان، یرواند (۱۳84). ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران معاصر، ترجمه احمد گل محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
باقری دولت آبادی، علی؛ موسوی، سید احمد (1397). «مفهوم انقلاب در دیدگاه شهید سید محمدباقر صدر(ره)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 2، شماره 5، تابستان.
بشیریه، حسین (1374). جامعه‌شناسی سیاسی، نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نشر نی.
بوردیو، پیر (1384). «شکل‌های سرمایه»، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، در سرمایه اجتماعی، به کوشش کیان تاجبخش، تهران: شیرازه.
جدیدی، علی؛ هاشمی‌پور، سید حکمت‌الله؛ لعبت‌فرد، احمد و ظفری، طاهره (1398). «بررسی رخدادهای ماه مبارک رمضان 1357 و تأثیر آن در روند پیروزی انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 2.
جمشیدی‌ها، غلامرضا و پرستش، شهرام (1386). «دیالکتیک منش و میدان در نظریه پیر بوردیو»، مجله نامه علوم اجتماعی، شماره 30، بهار.
جنکینز، ریچارد (1385). پیر بوردیو، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
حسینی زاده، سید محمدعلی (1389). اسلام سیاسی در ایران، قم: دانشگاه مفید.
خان‌احمدی، اسماعیل (1398). «تحلیل مضمون برکات دفاع مقدس در اندیشۀ امام‌خمینی(ره)»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 1.
خمینی، روح‌الله (امام) (1378). صحیفه امام، ج 4، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خواجه سروی، غلامرضا (1374). «تعارضات جناح‌های سیاسی دوره اول مجلس شورای اسلامی (۱۳۵۹ - ۶۳)»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، سال اول، شماره 1، پاییز.
سمیعی، محمد (1397). نبرد قدرت در ایران: چرا و چگونه روحانیت برنده شد؟، تهران: نشر نی.
سوارتز، دیوید (1381). «اقتصاد سیاسی و قدرت نمادین»، ترجمه شفیعه صالحی، فصلنامه اقتصاد سیاسی، سال اول، شماره 3.
صالحی امیری، سید رضا و سپهرنیا، رزیتا (1394). الگوی ارتقای سرمایه فرهنگی در ایران، تهران: ققنوس.
عیوضی، محمدرحیم (1380). طبقات اجتماعی و رژیم شاه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
فدایی مهربانی، مهدی؛ جهانگیری، سعید (1399). «واکاوی عوامل گسترش طبقه متوسط جدید در عصر پهلوی دوم و تاثیر آن بر شکل گیری انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 4، شماره 12، بهار.
فرهی، فریده (۱۳۷۵). «فروپاشی دولت و انقلاب‌های شهری: تحلیلی تطبیقی از انقلاب‌های ایران و نیکاراگوئه»، فصلنامه راهبرد، شماره ۶، تابستان.
فکوهی، ناصر (1384). تاریخ اندیشه‌ها و نظریه‌های انسان‌شناسی، تهران: نشر نی.
فوران، جان (۱۳۷۵). «نظریه‌ای در خصوص انقلاب‌های اجتماعی جهان سوم: مقایسه‌ای بین ایران، نیکاراگوئه و السالوادور»، ترجمه مینو آقایی خوزانی، فصلنامه راهبرد، شماره ۹، بهار.
فیلد، جان (1388). سرمایه اجتماعی، ترجمه غلامرضا غفاری و حسین رمضانی، تهران: کویر.
کلمن، جیمز (1384). «نقش ایجاد سرمایه اجتماعی در ایجاد سرمایه انسانی»، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، در سرمایه اجتماعی، به کوشش کیان تاجبخش، تهران: شیرازه.
گرامشی، آنتونیو (1358). گزیده‌ای از آثار، چ 2، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
گنجی، محمد؛ حیدریان، امین (۱۳۹۳). «سرمایه فرهنگی و اقتصاد فرهنگ (با تأکید بر نظریه‌های پیر بوردیو و دیوید تراسبی)»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و سوم، شماره ۷۲.
مقدس، علی‌اصغر (1385). «تغییر ساختار طبقات اجتماعی در دوران قبل از انقلاب اسلامی و بعد از انقلاب تا 1375»، در ایدئولوژی، رهبری و فرآیند انقلاب اسلامی، ج 2، مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی تبیین انقلاب اسلامی، چ 2، تهران: عروج.
ممتاز، فریده (1383). «معرفی مفهوم طبقه از دید بوردیو»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره ۴۱ و ۴۲، تابستان.
میلانی، محسن (1381). شکل‌گیری انقلاب اسلامی؛ از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، ترجمه مجتبی عطار زاده، تهران: گام نو.
نظری، علی‌اشرف و حسن‌پور، علی (۱۳۹۱). «مسجد و فرایندهای فرهنگی قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، شماره ۴.
نقیب زاده، احمد و استوار، مجید (۱۳۹۱). «بوردیو و قدرت نمادین»، فصلنامه سیاست، دوره ۴۲، شماره ۲.
هنری لطیف پور، یدالله (۱۳۸۰). فرهنگ سیاسی شیعه و انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
Bourdieu, pierre (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
Bourdieu, pierre (1991). Language and Symbolic Power. Cambridge: Harvard University Press.
Bourdieu, pierre (1998). Practical Reason: On the Theory of Action. cambridge: polity press.
Esposito, John (1999). The Islamic Threat: Myth or Reality 3rd Edition. New York: Oxford University Press.
Turner, Jonathan H (1998). The Structure of Sociological Theory. Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company.