نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسنده

دانش‌آموختة دکتری جغرافیای سیاسی، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، تهران، ایران

چکیده

در دورة گذار ژئوپلیتیکی هر کشوری بر اساس فعالیت و موفقیت‌های به‌ دست‌ آمده در این دوره، جایگاه خود را در هرم قدرت جهانی تثبیت می‌کند. هدف اصلی این تحقیق، شناخت راهکارهای بیشینه‌سازی قدرت منطقه‌ای ایران در دورة گذار ژئوپلیتیک در غرب آسیاست. سؤال تحقیق این است که ایران چگونه می‌تواند در این دورة گذار، قدرت منطقه‌ای خود را افزایش دهد. نوع تحقیق کاربردی و روش انجام آن نیز توصیفی و موردی- زمینه‌ای است. نتایج به‌ دست‌ آمده نشان می‌دهد که ایران می‌تواند در دورة گذار ژئوپلیتیکی با بهره‌‌گیری از فرصت‌های ژئوپلیتیکی و مزیت‌های این دوره، به بیشینه‌سازی قدرت منطقه‌ای خود به‌ کمک تدوین راهبرد ژئوپلیتیکی اقدام کند و به شبکه ‌سازی منطقه‌ای، دسترسی فعال به شبکة کارگزاران منطقه‌ای خود و نیز درونی ‌سازی قدرت در برابر تهدیدات بپردازد و زمینة تحقق بیانیة گام دوم انقلاب اسلامی در حوزة منطقه‌ای را فراهم کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategies for the realization of the declaration of the second step of the Islamic Revolution in the field of promoting the empowerment of the regions of the Islamic Republic of Iran in West Asia

نویسنده [English]

  • Saeed Hassan Khani

PhD student in Political Geography, Department of Geography, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran

چکیده [English]

In the period of geopolitical transition, each country establishes its position in the pyramid of global power based on the activities and achievements achieved in this period. The main purpose of this study is to identify strategies for maximizing the power of Iran's regions in the geopolitical transition period in West Asia. The research question is how Iran can increase its regional power in this transition period. The type of applied research and the method of doing it are also descriptive and case-contextual. The results show that in the geopolitical transition period, Iran can take advantage of the geopolitical opportunities and advantages of this period to maximize the power of its regions by formulating a geopolitical strategy and regional networking, active access to the network of brokers and agents. Internalize power in the face of threats and pave the way for the realization of the declaration of the second step of the Islamic Revolution in the regional sphere.

کلیدواژه‌ها [English]

  • West Asia
  • Second Step Statement
  • Power
  • Regional Power
  • New Cold War
ابراهیمی، شهروز و محمدی، مصطفی (۱3۹۰). «رقابت روسیه و آمریکا در قفقاز جنوبی (2010- ۱۹۹۱)» دوفصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال چهارم، شمارة ۸، صص 1-22.
اتوتایل، ژئاروید و دیگـران (1380). اندیشه‌های ژئوپلیتیـک در قـرن بیسـتم، ترجمـة محمدرضا حافظ‌نیا و هاشم نصیری، تهران: دفتر مطالعات سیاسـی و بین‌المللی.
آدمی، علی و کشاورز مقدم، الهام (1394). «جایگاه مجموعة امنیتی محور مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامة مطالعات سیاسی جهان اسلام، شمارة 4، صص 1-20.
آذر شب، محمد تقی و مؤمنی، سید محمد جواد (1396). «الزامات امنیت منطقه‌ای و استراتژی امنیتی ایران در خاورمیانه»، فصلنامة راهبرد سیاسی، سال اول، شمارة 2، صص 137-161.
افشردی محمد حسین و اکبری حسن (1394). «تأثیر عوامل ژئوپلیتیکی شیعه بر توسعة نفوذ انقلاب اسلامی»، فصلنامة آفاق امنیت، شمارة 20، صص 45-70.
برزگر، کیهان (1397). «راهبرد سیاست خارجی ایران یا در توازن قوای منطقه»، فصلنامة مطالعات راهبردی، سال بیست و یکم، شمارة 4، صص 184-205.
بصیری، محمد علی، مجیدی ‌نژاد، سید علی و موسوی، سید قائم (1396). «واکاوی تهدیدات امنیتی داعش بر محور مقاومت و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامة مطالعات انقلاب اسلامی، شمارة 48، صص 7 - 26.
پاسکال، لورو و توال، فرانسوا (1381). کلیدهای ژئوپلیتیک، ترجمة حسن صدوق ونینی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
حاتمی، محمدرضا (1390). «تحولات و ساختار منطقة خاورمیانه»، فصلنامة روابط خارجی، دورة سوم، شمارة 4 (پیاپی 12)، صص 203-237.
حاجی یوسفی، امیر محمد (1383). «چارچوبی نظری برای تحلیل مذاکرات هسته‌ای ایران و سه قدرت اروپایی»، فصلنامة رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، صص 71-82.
حافظ ‌نیا، محمدرضا (1379). «تعریفی نو از ژئوپلیتیک»، فصـلنامة تحقیقـات جغرافیـایی، شماره‌های 58 و 59، صص 71-88.
حافظ ‌نیا، محمدرضا (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
حافظ ‌نیا، محمدرضا (1389). «نظریة ساختار ژئوپلیتیکی در حال ظهور جهان»، فصلنامة ژئوپلیتیک، دورة ششم، شمارة 3، 1-8.
حسین ‌پور پویان، رضا (1392). «تبیین مؤلفه‌های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی روابط در مناطق ژئوپلیتیکی»، فصلنامة ژئوپلیتیک، سال نهم، شمارة 2، صص 163-203.
روستایی، محمد تقی (1396). «تحلیلی بر حمایت ایران از محور مقاومت در بحران سوریه با تکیه بر رویکرد آرمان‌ گرایی و واقع‌ گرایی»، مجلة جریان‌ شناسی دینی معرفتی در عرصة بین ‌الملل، شمارة 15، صص 69 - 84.
صالحی، مختار و زارع، رحمان (1396). «خلأ قدرت و تأثیر آن بر امنیت منطقة خاورمیانه»، فصلنامة مطالعات روابط بین‌الملل، دورة دهم، شمارة 40، صص 93 -114.
عزتی، عزت‌اﷲ و ویسی، هادی (1385). «تحلیل ژئوپلیتیک و ژئواکونـومی خـط لولـة گـاز ایران- هند»، فصلنامة ژئوپلیتیک، سال دوم، شمارة 2، صص 27-45.
عسگری، محمود (1386). «شاخص‌های قدرت منطقه‌ای»، فصلنامة راهبرد دفاعی، سال پنجم، شمارة 18، صص 44-75.
فرزین ‌نیا، زیبا (1374). «قدرت و سیاسی خارجی جمهوری اسلامی ایران: بازشناس عناصر قدرت»، مجلة سیاست خارجی، سال نهم، شمارة 1، صص 78-114.
فرهیخته، شمس‌ الدین (1377). فرهنگ فرهیخته واژه‌ها و اصطلاحات سیاسی- حقوقی، تهران: انتشارات زرین.
قوام، عبدالعلی (1383). اصول سیاست خارجی و سیاست بین ‌الملل، چاپ دهم، تهران: انتشارات سمت.
قیاسوندی، فاطمه و ترکاشوند، جلال (1396). «آمریکا، جنگ‌های نیابتی و امنیت خاورمیانه»، فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شمارة 4، صص 167-205.
کریمی، ابوالفضل (1396). «نقش ج. ا. ایران در هویت ‌بخشی به مجموعة امنیتی محور مقاومت»، ماهنامة پژوهش ملل، دورة دوم، شمارة 20، صص 1-14.
گالبرایت، جان کنت (1371). آناتومی قدرت، ترجمة محبوبه مهاجر، تهران: سروش.
گودرزی، مهناز و محمد زاده ابراهیمی، فرزاد (1396). «جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی تنگة هرمز در سیاست منطقه‌ای ایران»، فصلنامة سیاست جهانی، دورة ششم، شمارة 3، صص 102-124.
لیک، دیوید ای و مورگان، پاتریک، ام (1381). نظم‌های منطقه‌ای؛ امنیت سازی در جهان نوین، ترجمة سید جلال دهقانی، تهران: پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
مبینی، محمد و قاسمی، بهزاد (1398). «دستاوردهای مقاومت اسلامی لبنان در منظومة فکری سید حسن نصرالله و تأثیر آن بر امنیت محور مقاومت»، فصلنامة آفاق امنیت، شمارة 44، صص 5 - 33.
مجتهد زاده، پیروز (1381). جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی، تهران: انتشارات سمت.
مجتهدزاده، پیروز و عسکری، سهراب (1384)؛ جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک؛ تهران: دانشگاه پیام ‌نور.
محمد زاده ابراهیمی، فرزاد، ملکی، محمدرضا و امام جمعه ‌زاده، سید جواد (1395). «راهبرد خاورمیانه‌ای اوباما؛ از واگذاری مسئولیت تا همراهی محدود»، فصلنامة تحقیقات سیاسی بین ‌المللی، دورة هشتم، شمارة 28.
مطهر نیا، مهدی (1378). تبیینی نوین بر مفهوم قدرت در سیاست و روابط بین ‌الملل، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
مقتدر، هوشنگ (1358). مباحثی پیرامون سیاست بین‌الملل و سیاست خارجی، تهران: انتشارات دانشکدة علوم سیاسی و اجتماعی.
میر حیدر، دره (1377). «ژئوپلیتیک: ارائة تعریفی جدید»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، سال سیزدهم، شمارة 4، مشهد.
میر شایمر، جان (1396). «سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه» سخنرانی در مؤسسة مطالعات آمریکا و اروپا (یوریکا). ایران، تهران.
نای، جوزف اس (1387). قدرت در عصر اطلاعات، از واقع‌ گرایی تا جهانی‌ شدن؛ ترجمة سعید میر ترابی، تهران: پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
نصری، قدیر (1384). «تأملی روش‌ شناختی بر مکتب بافتار منطقه‌ای امنیت»، فصلنامة مطالعات راهبردی، سال هشتم، شمارة 29، صص 586-605.
نیکو، حمید (1393). «نبرد ژئوپلیتیک غرب و روسیه/ سناریوهای پنج‌ گانه/ از «جنگ سرد جدید» تا «صلح سرد جدید»»، https://www.farsnews.com/news/13931012000726.
وحیدی، موسی ‌الرضا (1386). «فراتکنولوژی و تحول مفهوم قدرت در روابط بین ‌الملل»، فصلنامة مطالعات راهبردی، سال دهم، شمارة 4، صص 697-724.
Agnew, J. (2003). Geopolitics: Re-Visioning World Politics Routledge.
Gaddis, Lewis, J. (2006). The Cold War: A New History. New York: The penguin group.
Huntington, S. P. (1993). "The Clash of Civilizations", Foreign Affairs, Vol. 72, No. 3, Summer.
Fukuyama, (1992). The End of History? The Free PressNew York.
Mackinder, Halford (1904). "The Greographical Privot of History", Greographical Journal, ××III (April) P. 150
Spindel, Bile,"The New Cold War",Wall Street Jornal, April. 16
Spykman, N. J. (1944). The Geography of the Peace, New York: Harcourt, Brace and Company.
Waltz, Kenneth H. (1979). Theory of International Politics, New York: Random House.