نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران

2 استادیار گروه روابط بین الملل، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

پس از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی و فروپاشی مدل توسعه کمونیستی و روی کارآمدن رژیم های ریاست جمهوری اقتدارگرا در جوامع آسیای مرکزی، مجموعه ای از عوامل داخلی و خارجی، موجبات اختلال در روند برقراری نهادهای دموکراتیک و توسعه دموکراسی در این جوامع را فراهم کردند. متعاقب آن، پدیده افراط گرایی مذهبی در پنج جمهوری تازه استقلال یافته، به یک نگرانی برای دولتهای منطقه تبدیل شد. از سوی دیگر با بروز انقلاب های عربی و پیامدهای آن در خاورمیانه، وجوه برخی تشابه ها میان جوامع عربی و جوامع آسیای مرکزی، زمینه الهام گیری این مناطق از انقلاب های مذکور را بوجود آورد. در این چارچوب، مقاله حاضر تلاش کرده است تا با بهره گیری از نظریه مشارکت جک اسنایدر، به مطالعه بازخیزش دین به عنوان پدیده ناشی از توسعه سیاسی معاصر که ویژگی عمده آن افزایش تقاضا برای مشارکت سیاسی توده هاست پرداخته و تأثیر آن بر رشد افراط گرایی دینی جوامع آسیای مرکزی را بررسی کند. روش پژوهش در این مقاله، توصیفی – تحلیلی است و از منابع معتبر کتابخانه ای و اینترنتی به شیوه جمع آوری اسناد بهره گرفته است .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Assessing the causes of the growth and spread of religious extremism in Central Asia (2009-2019)

نویسندگان [English]

  • fatemeh bakhtiarzadeh 1
  • Mahdi Javdani Moghaddam 2

1 Graduate of International Relations, Islamic Azad University, Qom Branch, Qom, Iran

2 Assistant Professor, Department of International Relations, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran

چکیده [English]

After the disintegration of the Soviet Union and the collapse of the communist development model and the rise of authoritarian presidential regimes in Central Asian societies, a number of internal and external factors disrupted the process of establishing democratic institutions and developing democracy in these societies. Subsequently, the phenomenon of religious extremism in the five newly independent republics became a concern for governments in the region. On the other hand, with the outbreak of the Arab revolutions and its consequences in the Middle East, the similarities of some similarities between the Arab societies and the Central Asian societies created the ground for the inspiration of these regions from the mentioned revolutions. In this context, the present article has tried to use Jack Snyder's theory of participation to study the resurgence of religion as a phenomenon resulting from contemporary political development, the main feature of which is to increase the demand for political participation of the masses. And transnational The activities of social and transnational forces through the channel of governments to assess how these factors relate to each other and their impact on the growth of religious extremism in Central Asian societies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Central Asia
  • religious extremism
  • Arab revolutions
  • democracy
  • ISIS
آقائی، سید داوود و دمیری، محمدرضا (1393). «بررسی نقش بنیادگرایی اسلامی در آسیای مرکزی مطالعه موردی ازبکستان»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، شماره 18 .
ابوالحسن شیرازی، حبیب اله (1384). «تداوم سیستم اقتدارگرایی در آسیای مرکزی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 67 .
ابوالحسن شیرازی، حبیب اله (1391). «تأثیرات بهار عربی و انقلاب های رنگی در آسیای مرکزی و قفقاز»، فصلنامه مطالعات روابط بین الملل، شماره 19 .
اسنایدر، جک (1393). دین و نظریه روابط بین الملل، ترجمه عبدالعلی قوام و رحمت حاجی مینه، تهران: نشر علم.
العنانی، خلیل؛ بلوردی، محمدرضا (1390). «جریان های اسلامی در عصر انقلاب های عربی»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال دوازدهم، شماره 47 .
ایلماز، احسان (1394). «عملکرد متفاوت حزب التحریر، مرکز مطالعات فرهنگی بین المللی»، مجموعه مقالات افراط گرایی درآسیای مرکزی.
عارف، بیژن ( 1395). «داعش درآسیای مرکزی تهدید یا فرصت»، موسسه آینده پژوهی جهان اسلام.
حسینی، سیده مطهره (1392). «پیامدهای گسترش نفوذ جریان‌های سلفی در آسیای مرکزی»، خبرگزاری فارس.
دهشیری، محمدرضا؛ جوزانی کهن، شاهین (1394). «شبکه سلول های تروریستی در آسیای مرکزی»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 92.
سنایی، مهدی (1386). «گرایش های اسلامی آسیای مرکزی»، مرکز پژوهش های ایران و روسیه
شمشیری، علی (1398). «تحلیل ملاحظات گسترش مناسبات راهبردی ایران و چین»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 5، شماره 2.
عزیزی، حمیدرضا (1394). «زمینه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اقتدارگرایی در آسیای مرکزی»، موسسه ایراس.
عطایی، فرهاد (1387). «هویت ملی و ملت باوری در آسیای مرکزی»، فصلنامه سیاست، دوره 38، شماره 2.
فوزی، یحیی و پایاب، بهروز (1391). «جریانات اسلام گرا در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال اول، شماره 4.
فیرحی، داود (1395). «آسیای میانه، ایران و اسلام»، فصلنامه سیاست، دوره46، شماره 1.
قربانف، صابر (1396). «نگاهی جدید به اقتصاد آسیای مرکزی: گذشته، حال و آینده»، موسسه ایراس.
قربانی، مصطفی (1393). «افراط گرایی درآسیای مرکزی و قفقاز و بازتاب آن در تحولات منطقه»، تارنمای قطره.
قیاسوندی، فاطمه؛ ابراهیمی، نبی اله؛ سلطانی‌نژاد، احمد ( 1393). «انقلاب های عربی و شکل گیری نظم های جدید امنیتی در خاورمیانه»، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره 16  .
قوام، سیدعبدالعلی (1374). نقد نظریه های نوسازی و توسعه سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
قوام، سیدعبدالعلی (1373). «ارثیه بلشویسم: بحران مشارکت سیاسی در کشورهای آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال دوم، شماره 4.
کبیری، ابوالحسن و کاویانی‌فر، پیمان (1398). «اولویت‌بندی تهدیدات جمهوری اسلامی ایران از طریق آسیای مرکزی و راهکارهای مقابله با آن»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 5، شماره 4.
کولائی، الهه (1384). «زمینه‌های بنیاد گرایی اسلامی در آسیای مرکزی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 67.
کوهکن‌باقری، علیرضا؛ باقری، سامیه (1394). «زمینه های شکل‌گیری گروه داعش در آسیای مرکزی»،  فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره 3.
محمودی، مرتضی؛ لطیف اف، جوره لطیفوویچ (1393). «نقش دین اسلام در روابط بین ایران و ملتهای آسیای مرکزی»، پژوهشنامه روابط بین‌‌الملل، دوره 8، شماره 29، بهار.
مقصودی، مجتبی؛ حیدری، شقایق (1390). «بررسی وجوه تشابه و تفاوت جنبش‌های عربی در کشورهای خاورمیانه»، فصلنامه ره‌نامه سیاستگذاری، شماره 2.
لینک، پیتر و ویتالی ناومکین (1390). آسیای مرکزی دو دهه پس از استقلال، ترجمه علیرضا عیاری، تهران، مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا.
موسوی، سید محمدرضا و نوروزی، رحیم (1398). «بررسی ابعاد فرهنگی و مذهبی دیپلماسی ‌عمومی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دور9، شماره 1.
میرمحمدی، سیدرضا (1393). «پیشینه، ابعاد و پیامدهای حضور عربستان سعودی در آسیای مرکزی و قفقاز»، موسسه ایراس.
میرمحمدی، سیدرضا (1394). «در معرض تهدید و خطر جدی جریان های افراطی و تکفیری»، موسسه ایراس.
Barrett Richard (2017) Beyond the Caliphate: Foreign Fighters and the Threat of Returnees, New York: The Soufan Center
Berdikeeva Saltanat (2020) Saudi Arabia’s Growing Influence in Central Asia, insidearabia, Apr 10
Koldunova Ekaterina (2016) The Impact of the Arab Spring on Central Asia: Regional and Macro-regional Implications, In Security in Shared Neighbourhoods: Foreign Policy of Russia, Turkey and the EU (New Security Challenges), Palgrave Macmillan
Özkizilcik Ömer (2019) The Forgotten Terrorists: Daesh Fighters of Central Asia, politicstoday.org, December 17