نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

• رضا رحیمی ¹
• کیومرث یزدان پناه ²

¹ دانشجوی دوره پسادکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

² دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس در دهه های گذشته آبستن تحولات فراوانی بوده است و میان بازیگران سیاسی فعال در این منطقه به ویژه کشورهای همسایه خلیج فارس دوره های فراوانی از تنش و درگیری فراوانی وجود داشته است. اکنون و در سایه تحولات جدید منطقه زمزمه هایی مبنی بر کاهش تنش میان کشورهای منطقه به ویژه ایران و عربستان دیده می شود که می تواند در صورت عملیاتی شدن منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس را متأثر کرده و شرایط آینده منطقه را به لحاظ بسترهای همکاری اقتصادی، امنیتی، نظامی، فرهنگی و زیست محیطی بهبود بخشد. پژوهش بر این فرض استوار است که در صورت تحقق همگرایی مسالمت آمیز با تکیه بر اشتراکات و نیازی متقابل کشورها همانند نیازهای اقتصادی، نظامی، انرژی و زیست محیطی و... شرایط مطلوبی در سطح منطقه در حوزه های مختلف فراهم خواهد شد. هدف از این پژوهش تحلیل عوامل کلیدی و پیشران های مؤثر بر وضعیت آینده منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس است. پژوهش حاضر بر اساس روش تحقیق اکتشافی- کاربردی به نگارش درآمده و داده های مورد نیاز از طریق مصاحبه با متخصصان تهیه شده است. نتایج پژوهش نشان داد عوامل مؤثر بر وضعیت آینده منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس به ترتیب شامل عواملی چون شرکای فرامنطقه ای، نفوذ قدرت های بزرگ، ایجاد بازار مشترک، همکاری دریایی، تجارت نفت و گاز، رقابت های تسلیحاتی، منازعات درون منطقه ای، مناسبات ارزی، تزانزیت کالا و ورود چین هستند و در صورت بهره برداری صحیح از  این عوامل کلیدی می توان به همگرایی ژئوپلیتیکی در منطقه دست یافت.

کلیدواژه‌ها

• منطقه ژئوپلیتیکی
• همگرایی منطقه ای
• آینده پژوهی
• میک مک

موضوعات

• علوم سیاسی

عنوان مقاله [English]

Analysis of Key Factors and Driving Forces Influencing the Future Status of the Geopolitical Situation in the Persian Gulf Region

نویسندگان [English]

• Reza Rahimi ¹
• Kiomars Yazdan Panah ²

¹ a

² Assistant Professor of Political Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The geopolitical landscape of the Persian Gulf region has witnessed significant transformations in recent decades, marked by considerable tensions and conflicts among active political actors in the region, especially the neighboring countries of the Persian Gulf. Currently, amidst new developments, whispers about reducing tensions among regional countries, especially Iran and Saudi Arabia, are heard, which could potentially influence the geopolitical situation of the Persian Gulf region and improve future conditions in terms of economic, security, military, cultural, and environmental cooperation platforms. This research is premised on the notion that achieving peaceful convergence based on the mutual interests and needs of countries, such as economic, military, energy, and environmental needs, will create favorable conditions across various domains within the region. The aim of this research is to analyze the key factors and driving forces affecting the future status of the geopolitical situation in the Persian Gulf region. The present study is based on an exploratory-applied research method, and the necessary data have been obtained through interviews with experts. The research findings indicate that the influential factors on the future status of the geopolitical situation in the Persian Gulf region include, in order, factors such as extra-regional partners, the influence of major powers, establishing a common market, maritime cooperation, oil and gas trade, arms competitions, intra-regional conflicts, exchange rates, goods transit, and China's entry. Proper utilization of these key factors can lead to geopolitical convergence in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

• Geopolitical Region
• Persian Gulf
• Future Studies
• MICMAC