نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل گرایش دیپلماسی کنترل تسلیحات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

چکیده

خلیج فارس به عنوان یکی از مرزهای آبی ایران در طول تمام قرون از مناطق استراتژیک به شمار می‌رفته است. اهمیت این منطقه را در تحولات مختلف تاریخ ایران می‌توان به روشنی مشاهده کرد؛ به گونه‌ای که در دوره‌های گوناگون ساختار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران متأثر از ویژگی های ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک آن بوده است. از سوی دیگر خلیج فارس به عنوان یک منطقۀ ژئوپلیتیک واقع در یکی از مهمترین مسیرهای دریایی نه تنها در آسیا بلکه در سراسر دنیا از اهمیت و ویژگی‌های خاصی برخوردار است. لذا این موقعیت ممتاز سبب شده است تا از سپیده دم تاریخ رقابت‌های استعماری و توسعه طلبانه دولت‌های سلطه گر همواره مورد توجه قرار گیرد؛ و در سال‌های اخیر به دلیل اهمیت زیاد انرژی حاصل از تولید نفت قدرت‌های صنعتی جهان را بیش از پیش متوجه منطقه کرده است. در این پژوهش برآنیم تا ضمن تبیین منطقه خلیج فارس به بررسی سیاست‌های قدرت‌های فرا منطقه‌ای بپردازیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Persian Gulf in the geometry of the power of the world system and the role of supra-regional powers in it

نویسندگان [English]

  • masoud motallebi 1
  • ali ghadim molalou 2

1 hfg

2 fgfgh

چکیده [English]

The Persian Gulf, as one of the water borders of Iran, has been considered a strategic region for all centuries. The importance of this region in the various developments of Iranian history can be clearly seen; In different periods, the political, economic and social structure of Iran has been influenced by its geopolitical and geostrategic features. On the other hand, the Persian Gulf, as a geopolitical region located in one of the most important sea routes, has special importance and features not only in Asia but all over the world. Therefore, this privileged position has caused the dawn of the history of colonial and expansionist rivalries of the dominating states to be always considered; And in recent years, due to the great importance of oil production, the world's industrial powers have become more aware of the region. In this study, while explaining the Persian Gulf region, we intend to examine the policies of supra-regional powers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Gulf
  • supraregional powers
  • strategic
  • America
اسدیان، امیر (1381). سیاست امنیتی آمریکا در خلیج فارس، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ادریس، محمد سعید (1381). «شورای همکاری خلیج فارس و حوادث یازدهم سپتامبر»، ترجمه عبدالرضاهمدانی، فصلنامه مطالعات خاورمیانه،سال نهم، شماره4.
امینی، آرمین (1385). «نشست شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا دسامبر 2006»، گزارش راهبردی، مرکز تحقیقات راهبردی جمهوری اسلامی ایران.
ایزدی، پیروز (1387). «رویکرد فرانسه به خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، سال نهم، شماره 35، پاییز.
خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) (1383). سرویس اقتصادی- انرژی،  جمعه 30 مرداد.
خرازی، رها (1383). آمریکا و ژئوپلیتیک نفت خلیج فارس، تهران: شانا.
دریفوس، رابرت. طرح 30 ساله واشنگتن برای کنترل نفت خلیج فارس. www.e-resaneh.com
ثاقب، حسن (1386). پیامدهای بازرگانی ایجاد منطقه آزاد تجاری بین اتحادیه گمرکی شورای همکاری خلیج فارسی و اتحادیه اروپا بر تجارت ایران»، ماهنامه بررسیهای بازرگانی، شماره 27، بهمن و اسفند.
ثاقب، حسن و گرشاسبی، علیرضا (1389). «چشم انداز منافع تجاری ایجاد منطقه تجارت آزاد با شورای همکاری خلیج فارس برای ایران»، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 56، پاییز.
کلر، مایکل (1382). «دستیابی به نفت جهان یا مهار چین»، ترجمه پویا صدارت، روزنامه همشهری، دیپلماتیک، مرداد ماه، شماره 17.
لابروس، هانری (1351). خلیج فارس و کانال سوئز، ترجمه محمود خواجه نوری، تهران: نشر دانشگاه تهران.
لطفیان، سعیده (86-1385). «چالش های جدید امنیتی خلیج فارس: بررسی منافع مثلث ایران - امریکا - شورای همکاری خلیج فارس»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال سیزدهم و چهاردهم، شماره  49و48، زمستان و بهار.
نائبیان، جلیل (1376). پژوهشی در مسائل سیاسی تاریخی نفت در ایران، جلد2، تهران: نشر ثارالله.
نعیمی ارفع، بهمن (1370). مبانی رفتاری شورای همکاری خلیج فارس در قبال جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز چاپ و انتشارات و زارت امور خارجه.
ویلسون، آرنولد (1928). خلیج فارس، ترجمه محمود خواجه نوری، تهران: بی جا.
واعظی، محمود (1385). «ترتیبات امنیتی خلیج فارس»، فصلنامه راهبرد، شماره 40، تابستان.
Busch. B. C (1967). Britiain and the Persian Gulf . University of Clifornia press.
Chpmsky. N (1987) . on power and ideology . Montreal, Black Rose Book.
Jahnson. T and Reymond. B (1981). Minig the strait of Hormuz . US, naval institiute proceeding, 12-107.
Kuniholm. B. R (1984). Persian Gulf and united srate policy A Guid to issues and refrences. Claremont, regina books.