نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسنده

دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

جدال های روشی – تئوریک همواره از مهم ترین مباحث حوزه علم و معرفت شناسی محسوب می شوند؛ زیرا مرز علم و شبه علم را ترسیم می کنند. تلاشهای کوهن، لاکاتوش و پوپر در راستای تحلیل معمای علم، تفکر و اندیشه بوده اند و همواره بر ساخت فضای علمی و فلسفی سیطره انداخته اند. نگارنده در این پژوهش از منظر تطبیقی به دنبال پاسخ به دو پرسش ترکیبی است: 1- مهمترین مبانی روشی – تئوریک و وجوه تمایز در رویکرد پوپر، کوهن و لاکاتوش چیستند؟ 2- ضمن تبیین نقدهای وارد بر دیدگاه های پوپر، کوهن و لاکاتوش، نتایج کاربردی هر یک بر حوزه علم و دانش سیاست کدامند؟ نتایج پژوهش بیانگر آنست که هر یک از منظومه های فکری – روشی در کنار کاستی ها، دارای نقاط قوت و کاربردی و تبیین گر هستند که می توانند در حل یا پاسخ به برخی از ابعاد مسائل روش شناسی دانش سیاسی و بحرانهای جامعه و سیاست مفید واقع شوند. همچنین، ایجاد فضا یا بسترسازی برای جدال و رقابت روشی - تئوری در دستیابی به برخی قاعده‌مندی های نسبی، علمی کردن و روشمند کردن دانش سیاسی، تاثیرگذار می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative re-reading of methodological controversies and its strategic consequences for political science and knowledge

نویسنده [English]

  • mozafar hasanvnad

PhD student, Faculty of Law and Political Science, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

Methodological-theoretical debates have always been one of the most important topics in the field of science and epistemology; Because they draw the line between science and pseudo-science. Cohen, Lakatos, and Popper's efforts have been to analyze the enigma of science, thought, and thought, and have always dominated the construction of scientific and philosophical space. In this research, the author seeks to answer two combined questions from a comparative perspective: 1- What are the most important methodological-theoretical foundations and distinguishing features in the approach of Popper, Cohen and Lakatos? 2- While explaining the critiques of Popper, Cohen and Lakatosh's views, what are the practical results of each of them in the field of political science and knowledge? The results indicate that each of the intellectual-methodological systems, along with the shortcomings, have strengths, applications and explanations that can be useful in solving or answering some aspects of the methodological issues of political science and society crises and politics. Be. Also, creating space or creating a platform for conflict and method-competition competition is effective in achieving some relative rules, scientificization and methodization of political knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political approach
  • methodology
  • paradigm
  • Popper
  • Cohen
  • Lakatos
ابطحی، سیدعبدالحمید (1384). عقلانیت معرفت از دیدگاه علم شناسی پوپر، تهران: نشر کانون اندیشه جوان.
احمدی، بابک (1391). مدرنیته و اندیشه­ ی انتقادی، چاپ نهم، تهران: نشر مرکز.
اشتگ مولر، ولفگانگ (1375). «علم متعارف و انقلابهای علمی: ملاحظاتی انتقادی درباره مناظره میان کارل پوپر و توماس کوهن»، در: دیدگاه­ها و برهانها، ترجمه شاپور اعتماد، تهران: نشر مرکز.
افریت، اندرو (1385). نگرش­ها در جامعه ­شناسی سیاسی، ترجمه سید رحیم ابوالحسنی، تهران: نشر میزان.
بشیریه، حسین (1388). تاریخ اندیشه های سیاسی در قرن بیستم: لیبرالیسم و محافظه کاری، تهران: نشر نی.
بلیکی، نورمن (1391). پارادایم­ های تحقیق در علوم انسانی، ترجمه سید حمیدرضا حسنی، محمدتقی ایمان و سید مسعود ماجدی، تهران: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
پزشگی، محمد (1393). «پارادایم­های علم: آیا‌علم سیاست ‌دارای ‌پارادایم‌ می­باشد؟‌»، فصلنامه علوم سیاسی، سال هفدهم، شماره 67، صص: 109 – 132.
پوپر کارل (1375). «معیار تعیین خصلت تجربی دستگاه­های نظری»، در: دیدگاه­ها و برهانها، ترجمه شاپور اعتماد، تهران: نشر مرکز.
پوپر، کارل ( 1384). اسطورۀ چارچوب، ترجمه علی پایا، چاپ دوم، تهران: انتشارات طرح نو.
پوپر، کارل (1391). منطق اکتشاف علمی، ترجمه سید حسین کمالی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
پوپر، کارل (1393). می­دانم که هیچ نمی­دانم: گفت­وگوهایی در باب سیاست، فیزیک و فلسفه، ( پرویز دستمالچی، مترجم)، چاپ ششم، تهران: نشر ققنوس.
جکسون، پارتریک تدیوس (1396). فلسفۀ علم در روابط بین ­الملل، ترجمه روح­الله طالبی آرانی، تهران: نشر مخاطب.
جمشیدی، محمدحسین (1385). روش­شناختی شناخت اندیشه­ های سیاسی، تهران: نشر کلبه معرفت.
چالمرز، آلن.اف (1381). چیستی علم، ترجمه سعید زیباکلام، تهران: نشر سمت.
حبیبی، رضا (1387). درآمدی برفلسفه­ی علم، چاپ دوم، تهران: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
حسنوند، مظفر و اسفندیاری، مهدی (1397). «پوزیتیویسم؛ از احیاء تا مرگ علوم اجتماعی»، مجلۀ علمی پژوهش در حقوق، فقه، فلسفه و الهیات، شماره سیزدهم، جلد 3، صص 1-14.
دورتیه، ژان فرانسوا (1382). علوم انسانی گستره شناخت­ها، ترجمه مرتضی کتبی، جلال الدین رفیعی و ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
دیده­ور، فاطمه (1382). «چرخه پارادایم»، مجله تدبیر، شماره 142، صص 47–50.
سروش، عبدالکریم (1357). علم چیست؟ فلسفه چیست؟، تهران: نشر حکمت.
سیاوشی، احسان (1389). «فلسفه­ی ریاضی لاکاتوش»، فرهنگ و اندیشه ­ی ریاضی، دورۀ بیست و نهم، شماره45، صص 51–60.
صادقی، رضا (1393). «جایگاه تجربه در پارادایم کوهن»، پژوهش­های فلسفی، سال هشتم، شماره 15، صص 25 – 44.
صادقی، رضا (1394). آشنایی با فلسفۀ علم معاصر، تهران: انتشارات سمت.
فایرابند، پاول (1375). بر ضد روش، ترجمه مهدی قوام صفری، تهران: انتشارات فکر روز.
قضائی، سید عبدالهادی (1394). پوزیتیویسم منطقی پوپر، تهران: انتشارات پویان فرنگار.
لیتل، دانیل (1388). تبیین در علوم اجتماعی: درآمدی به فلسفه علم الاجتماع، ترجمه عبدالکریم سروش، چاپ پنجم، تهران: انتشارات صراط.
مارکوزه، هربرت و پوپر، کارل (1380). انقلاب یا اصلاح، ترجمه هوشنگ وزیری، چاپ چهارم، تهران: انتشارات خوارزمی.
معینی علمداری، جهانگیر (1385). روش­شناسی نظریه­ های جدید در سیاست (اثبات­گرایی و فرااثبات­گرایی)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ناجی، سعید (1382). «لاکاتوش و معقولیت معرفت علمی»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، دور نهم، شماره 34، صص 97 – 120.
Aliyu, A & Bello, M. U & Kasim, R & Martin, D (2014). Positivist and Non-Positivist Paradigm in Social Science Research: Conflicting Paradigms or Perfect Partners? Journal of Management and Sustainability; Vol. 4, No. 3.
Bird, A (2004). Kuhn and Philosophy of Science in the Twentieth Century, Department of Philosophy, Woodland Road, Bristol BS8 1TB, United Kingdom
Chang, H (2010). The Hidden History of Phlogiston, How Philosophical Failure Can Generate Historiographical Refinement, International Journal for Philosophy of Chemistry, Vol. 16 (2010), No. 2, pp: 47-79.
Cohen, T. S (2000). The Road since Structure. Philosophical Essays, 1970–1993, with an Autobiographical Interview,[Edited by Conant, J & Haugeland, J], Chicago, London,University of Chicago Press.
Cuilenburg, J. V & McQuai, D (2003). “Media Policy Paradigm Shifts: Towards a New Communications Policy Paradigm”, London, European Journal of Communication, Vol 18, Issue 2, PP: 181–207, at: https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0267323103018002002
Fuller, S (2006). Kuhn vs Popper: The Struggle for the Soul of Science, Canadian Journal of Sociology, Online .at: https://www.collier.sts.vt.edu/5306/kuhnpopper.pdf
Gaver, W (2012). What Should We Expect From Research Through Design? Session: Critical Perspectives on Design, USA: Austin, Texas.
Holt, R. T & Richardson, J, M (1971). "Compering Paradigms in Political Science," In Robert T. Holt and John E. Turner (eds), The Methdology of Comparative Research, New York, Free Press.
Kadvany, J (2001). Imre Lakatos and the Guises of Reason, urham: Duke University Press.
Kuukkanen J. M (2006). Meaning Change in the Context of Thomas S. Kuhn’s Philosophy, The University of Edinburgh.
Lakatos, I (1970). “Falsification and the methodology of scientific research programmes”, in Lakatos, I & Alan, M, eds: Criticism and the Growth of Knowledge, Cambridge University Press, pp: 91-197.
Maxwell, N (1972) Philosophy of Science:  A Critique of Popper's Views on Scientific Method,   University College, London.
Motterlini, M (2002). Reconstructing Lakatos, A reassessment of Lakatos’ philosophical project and debates with Feyerband in light of the Lakatos Archive, LSE, Carnegie Mellon University ,CPN.