نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

2 دانش‎آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی تأثیر گفتمان جهانی شدن بر گفتمان‌های حاکم در جهان اسلام و چگونگی ظهور اسلام سیاسی سلفی جهادی در پرتو امواج جهانی شدن است. فرضیه مورد آزمون نیز عبارت است از اینکه: «جهانی شدن، با به چالش کشیدن هویت رسمی حاکم بر دولت‌ها، ضمن هموار کردن بستر ظهور گفتمان اسلام سیاسی سلفی جهادی، چالشی بنیادین در تداوم مناسبات قدرت سنتی محسوب می‌شود». نتایج حاصل از پژوهش که با روش تحلیل گفتمان و با استمداد از نظریات ارنستو لاکلا و شانتال موف به دست آمده، نشان می‌دهد که جهانی شدن در برخی کشورهای اسلامی با به چالش کشیدن گفتمان‌های حاکم و تک گفتار، ضرورت هویت‌یابی و عطش جستجوی معنا را تشدید کرده است. سلفی‌گری، یکی از پاسخ‌هایی است که به این نیاز داده شده است. آنها با گزینش معنا و انحصاری کردن آن، انرژی خود را صرف به کار بستن معانی و ویژگی‌های برگزیده می‌کنند. بازسازی معنا توسط گروه‌های سلفی، با تکیه بر مفاهیم جمعی همچون شریعت، رهبری، جهاد، خدامحوری، تفاسیر دینی حداکثری و اجتماع صورت می‌پذیرد. این مسئله آینده مناسبات قدرت را در برخی کشورهای اسلامی به شدت تحت تأثیر قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Discourse of Globalization and Salafi Jihad Political Islam

نویسندگان [English]

  • Mohsen Shafiei Saifabadi 1
  • Mehdi Mohammadi aziz abadi 2

1 Assistant Professor, Department of Political Science, Ardakan University, Ardakan, Iran

2 Graduate of Political Science, Yasouj University, Yasouj, Iran

چکیده [English]

The main purpose of the present study is to investigate the impact of globalization discourse on the dominant discourses in the Islamic world and how the emergence of Jihadist Salafi political Islam in the light of the waves of globalization. The hypothesis under consideration is that: "Globalization, by challenging the official identity of states while paving the way for the emergence of Salafi Jihad political discourse, constitutes a fundamental challenge to the continuation of traditional power relations." The results obtained through the discourse analysis method and using the theories of Ernesto Lacla and Chantal Mouf show that globalization in some Islamic countries challenges the necessity of identity discovery and the thirst for meaning-seeking by challenging the dominant and single-discourse discourses. Has done. Salafism is one of the answers to this need. By choosing meaning and monopolizing it, they devote their energies to applying selected meanings and attributes. Meaning is restored by Salafist groups, relying on collective concepts such as Shari'ah, leadership, jihad, altruism, maximally religious and community interpretations. This has greatly affected the future of power relations in some Islamic countries

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse
  • Globalization
  • Salafi Jihad Political Islam
  • Identity
  • Meaning
ادیب‌زاده، مجید (1387). گفتمان، زبان و سیاست خارجه، چاپ اول، تهران: نشر اختران.
الفی، محمدرضا (1396). «تأثیرگذاری انقلاب اسلامی ایران در پایداری و پویایی فرآیند تکاملی بیداری اسلامی و تغییر معادلات قدرت در خاورمیانه»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 1، شماره 3، زمستان.
بیژنی، علی و یوسف پور، احمد (1397). «انقلاب اسلامی ایران، نقشه راه جهان گرایی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)»، فصلنامه پژوهش های راهبردی انقلاب اسلامی، سال 1، شماره 1، بهار.
پوراحمدی، حسین (1383). «مفاهیم قدرت و هژمونی در پارادایم‌های رئالیسم ساختاری و ماتریالیسم گرامشی»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین المللی، شماره 6، صص32-50.
تاجیک، محمد رضا (1383). «جهانی شدن و هویت»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین المللی، شماره 3، صص 140- 162.
تاجیک، محمدرضا (1377). «قدرت و امنیت در عصر پارادایم»، مجله گفتمان، شماره 1، صص 27- 42.
تافلر، آلوین (۱۳۷۱). موج سوم، ترجمه شهین دوخت خوارزمی، تهران: نشر نو.
جانباز، دیان؛ رحمانی، محسن و عالی بیگی، کاظم (1398). «انقلاب اسلامی ایران، ظهور ژئوپلیتیک شیعه، تغییر موازنه قدرت»، فصلنامه پژوهش های راهبردی انقلاب اسلامی، سال 2، شماره 5، بهار.
حصاری، فرهاد، نوروزی، عزالدین، منوچهرآبادی، افشین، (1392)، «نقش جهانی شدن و هویت اسلامی در جنبش‌های اسلامی منطقه»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 14، شماره 1، صص 97 – 120.
حقیقت، صید صادق (1387). روش‌شناسی در علوم سیاسی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
روزنا، جیمز (1384). آشوب در سیاست جهان، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر روزنه.
سلطانی، علی‌اصغر (1384). قدرت، گفتمان و زبان: سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: نشر نی.
شیخ الاسلامی، محمدحسین؛ رحیمی، مختار و قاسمی فرد، علی (1396). «فضای گفتمانی، آرمان ایرانی و حاکمیت آن بر گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 1، شماره 1، تابستان.
صادقی، سعید (18 تیر 1393). «تبارشناسی یک قرائت افراطی از اسلامی سیاسی»، نقل شده در سایت: http://www.borhan.ir، بازنگری: 7/7/1394.
صالحی امیری، سیدرضا (1386). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، تهران: ققنوس.
صدیق، میرابراهیم (1398). «تأثیر انقلاب اسلامی و دیدگاه های امام خمینی(ره) بر جنبش های اسلامی عراق»، فصلنامه پژوهش های راهبردی انقلاب اسلامی، سال 2، شماره 5، بهار.
عباسی، مهدی (1397). «انقلاب ایران، ژئوکالچر مقاومت، گفتمان جهان اسلام»، فصلنامه پژوهش های راهبردی انقلاب اسلامی، سال 1، شماره 2، تابستان.
غفاری هشجین، زاهد، صادقیان، هاجر (1393). «نقش جنبش‌های اسلامی در تقویت هویت اسلامی در عرصه جهانی شدن با تأکید بر جنبش های اسلامی فلسطین»، فصلنامه دانش سیاسی و روابط بین الملل، جلد 1 شماره 1، صص 47-64.
فرج الله زاده سنجبد، شهریار (1388). «جهانی شدن فرهنگ و بنیادگرایی اسلامی»، پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
فیرحی، داود (1384). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: نشرنی.
قوام، عبدالعلی (1386). جهانی شدن و جهان سوم: روند جهانی‌شدن و موقعیت جوامع در حال توسعه در نظام بین الملل، تهران: دفترمطالعات سیاسی و بین‎الملل.
کاستلز، امانوئل (1385). عصر اطلاعات؛ اقتصاد، جامعه و فرهنگ، قدرت هویت، ترجمه حسن چاووشیان، تهران: نشر طرح نو.
کاظمی، عباس و محسنی، ابراهیم (1387). «تبعیض سنی: گفتمان سیاست فرهنگی در هویت بخشی به جوانان ایرانی»، فصلنامه نامه علوم اجتماعی، شماره 33، صص 23- 54.
کیانی، داود (1380). «فرهنگ جهانی، اسطوره یا واقعیت»، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم، شماره 10، صص 91 - 122.
گرامشی، آنتونیو (1383). دولت و جامعه مدنی، ترجمه عباس میلانی، تهران: نشر اختران.
گل محمدی، احمد (1381). جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.
مارش، دیوید، و استوکر، جری (1378). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مارک، ویلیامز (1379). «باز اندیشی در مفهوم حاکمیت: تاثیر جهانی شدن بر حاکمیت دولت»، مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره156-155، صص 132-141.
مکدانل، دایان (1380). مقدمه‌ای بر نظریه گفتمان، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران: نشر فرهنگ گفتمان.
نظری، علی اشرف و سازمند، بهاره (1387). گفتمان هویت و انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران.
هانتیگتون، ساموئل (1380). تمدن و بازسازی نظام جهانی، ترجمه مینو احمد سرتیب، تهران: انتشارات کتابسرا.
هوارث، دیوید (1377). «نظریه گفتمان»، ترجمه سید علی اصغر سلطانی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره2، صص ۱۸۲-۱۵۶.
یاری، اکسفورد (1378). نظام جهانی، اقتصاد، سیاست و فرهنگ، حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
Brekke, Torkel (2012). Fundamentalism Prophecy and Protest in an Age of Globalization, New York: Cambridge University Press.
Laclau, Ernesto (1990). New Reflections the Revolution of our time, London: verso.
Loader, B.D (1998). the Cyberspace Divided, London: Routledge
Soguk, Nevzat (2011). Globalization and Islamism: Beyond Fundamentalism Paperback, Publisher: Rowman and Littlefield.