نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دکتری علوم سیاسی، مسائل ایران، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، مسائل ایران، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

یکی از مهمترین جریانات سیاسی دوره مشروطه قرارداد1919 بود که در 18 مرداد 1298 ه‍ . ش بوسیله وثوق الدوله نخست وزیر وقت سلطنت احمد شاه بسته شد. قـرارداد 1919 ایران و انگلیس نقطه عطف بزرگی‌ در تاریخ ایران در دوران جدید،و در مناسبات کشورمان با انگلستان بود. بسیاری بر این اعتقاد بودند که اگر قرارداد رویتر همهء منابع ثروت کـشور را در اخـتیار انگلیس می‌گذاشت،قرارداد 1919 هم مـنابع ثـروت و هم مـنابع قـدرت‌ کـشور‌ را تسلیم بریتانیا می‌کرد. وثوق الدوله اما انعقاد این قرارداد را در راستای حفظ تمامیت ارضی کشور می دانست و معتقد بود که با انعقاد این قرارداد از خودمختاری خوزستان توسط انگلیس جلوگیری به عمل آمد. شکست این قرارداد به‌ کودتای‌ سوّم اسفند 1299 (1921)،ظهور رضاخان،استقرار دولت پهلوی، انجامید.این پژوهش از طریق روش توصیفی تحلیلی به بررسی شرایط داخلی و بین المللی انعقاد این قرارداد واهداف طراحان آن می پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exploring the Domestic and International Conditions of the 1919 Contract (Dimensions and Approaches)

نویسندگان [English]

  • Saeed Jahangiri 1
  • ebrahim mottaghi 2
  • shahrokh ashjae mahdavi 3

1 PhD in Political Science, Iran Issues, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Professor of Political Science, University of Tehran, Faculty of Law and Political Science, Tehran, Iran

3 PhD Student in Political Science, Iran Issues, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of the most important political currents was the constitutional period of the 1919 treaty, which was dated 18 August 1298. It was closed by the then Prime Minister of the reign of Ahmad Shah. The 1919 Iran-England contract was a major turning point in Iranian history in the modern era, and in our country's relations with England. It was widely believed that if the Reuter Treaty had provided all of Britain's wealth resources, the 1919 treaty would have yielded both wealth and power to Britain. Vosough al-Dawlah, however, saw the deal as a step toward preserving the country's territorial integrity and believed that the deal would prevent Khuzestan's sovereignty. The failure of this contract resulted in the coup d'état of March 1299 (1921), the emergence of Reza Khan, the establishment of the Pahlavi government

کلیدواژه‌ها [English]

  • Treaty1919
  • the Penal Code
  • Vosough al-Dawlah
  • the Constitutionalists
الهی، همایون (1369). اهمیت‌ استراتژیک‌ ایران در جنگ جهانی دوم، تـهران: مـرکز نشر دانشگاهی.
بـهار، محمد تقی (ملک الشـعرا)(1371). تـاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، ج 1، تهران‌: امیر‌ کبیر.
پاولویچ، م و دیگران (1357). سه مقاله درباره انقلاب مشروطه ایران، برگردان: هوشیار، تهران: امـیر کـبیر.
ذوقی، ایرج (1368). تاریخ روابط سیاسی ایران و قدرتهای بزرگ ‌‌1925‌-1900، تهران: پاژنـگ.
دولت آبادی، یحیی (1361). حیات یحیی، ج 4 تهران: عطار.
کهن، گوئل (1362). تاریخ سانسور‌ در‌ مطبوعات‌ ایران (از صدر فرمان مشروطیت تا کودتای 1299 خورشیدی)، ج 1، تهران: آگاه.
روحـانی، سهیل (1367). «قرارداد 1919(قرارداد وثوق الدوله)»، آینده، سال 14، ص 592،718-719.
گرانتوسکی و دیگران (1359)، تاریخ ایران از باستان تا امروز، برگردان: کیخسرو کشاورزی، تهران: پویش.
رحـیم‌زاده صـفوی، عـلی اصـغر (1362). اسرار سقوط احمد شاه، به کوشش بهمن دهگان، تهران‌: فردوسی.
جرج‌ لنـزوسکی‌. (1356). رقـابت‌ روسیه و غرب در ایران‌، ترجمه اسماعیل رائین. چ 2، تهران: انتشارات جاویدان.
غنی‌، سیروس‌ (1377). ایران: برآمدن رضا خان و برافتادن قاجار و نقش انگلیسی‌ها، برگردان: حسن کامشاد، تهران: نیلوفر.
کاتوزیان، محمد عـلی (هـمایون)(1379)، دولت و جامعه در ایران: انقراض قاجار و اسـتقرار پهـلوی، برگردان: حسن‌ افشار‌، تهران: نشر مرکز.
بهنود، مسعود (1370)، از سید ضیاء تا بازرگان، تـهران: نـشر نویسنده.
بیات، کاوه (1369). «قرارداد 1919 و تشکیل قـشون مـتحد الشکل در ایـران»، تـاریخ مـعاصر ایران، کتاب دوم، تهران، مـوسسه‌ مطالعات‌ و تحقیقات فرهنگی.
رشدیه، شمس الدین (1362). خاطرات سیاسی و تاریخی، تهران: فردوسی.
شیخ الاسلامی، جواد (1365). اسناد محرمانه وزارت خارجه بریتانیا درباره قرارداد 1919 ایران و انـگلیس، ج 1، تـهران: کیهان.
عیسوی، چارلز (1369). تاریخ اقتصادی ایران (عصر قـاجار 1332-1215)، بـرگردان: یعقوب آژند، تهران: نشر
کدی، نیکی، آر (1369). ریشه‌های انقلاب ایران، برگردان: عبد الرحیم گواهی، تهران: قلم.
رایـت، دنـیس (1364). انگلیسی‌ها در میان ایرانیان، برگردان: اسکندر دلدم‌، چ اول‌، تـهران‌، نـهال.
شیخ الاسلامی، جواد (1368). سیمای احمد شاه قاجار، ج 1، تهران: گفتار.
سپهر، احمد علی (1374). خاطرات سیاسی مورخ الدوله سپهر، به کوشش احمد سمیعی‌، تهران: نامک.
مشیر سلیمی، علی اکبر (1375). کلیات‌ مصور میرزادة عشقی، تهران: چاپخانة سپهر‌.
Yap,Malcom(1977),''The last years of Qajar Dynesty‌''‌,Twentieth‌ century Iran,by Hossin Amirsadeghi,London.
Harold Nicolson(1937) Curzon the L ast Fase: a study in post war diplomacy. London:Constable and Company Ltd.PP.131-33. 4