نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2 استادیار روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
چکیده
سازمان پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو)، محصول شرایط بین‌المللی بعد از جنگ‌جهانی‌دوم است. ناتو با هدف مقابله با توسعه طلبی شوروی، به‌عنوان رژیم امنیت منطقه‌ای تأسیس شد. ناتو با فروپاشی شوروی و پایان جنگ سرد، که دیگر دشمن استراتژیک را بر سر راه خود نمی‌دید دچار بحران هویت گردید. آمریکا در جهان تک‌قطبی، در جایگاه رهبری و در راستای نیل به اهداف توسعه‌طلبانه خود، سعی در ابقاء ناتو و گسترش حوزه‌های نفوذ آن از اروپا به سایر نقاط جهان به خصوص منطقه خاورمیانه اقدام نمود. حادثه 11 سپتامبرنقطه عطفی در رویکرد جدید امنیتی ناتو بود، زیرا برای نخستین بار از محدوده غرب اروپا فراتر رفته و اقدام به گسیل گسترده نیروهای نظامی به خاورمیانه (افغانستان) نمود. ناتو در شرایط نوین بین‌المللی با ارائه تعریف جدیدی از تهدیدات، طیف وسیعی از موضوعات جهانی را به عنوان منابع جدید تهدید مورد شناسایی قرار داده و زمینه را برای ایفای نقش خویش در هر نقطه‌ای از جهان که منافعش اقتضاء کند فراهم ساخته است. در بازگشت به هدف پژوهش که درصدد بررسی جایگاه ناتو در استراتژی کلان آمریکا و تأثیرات ایالات متحده بر ناتو بعد از پایان جنگ سرد می‌باشد، فرضیه پژوهش بیان می‌دارد که در دوران جهان تک‌قطبی، ناتو به عنوان بازوی سیاسی- نظامی، ابزاری برای آمریکا و تحت رهبری این کشور برای نیل به سیاست‌های توسعه طلبانه آمریکا در هر نقطه ای از جهان (خاورمیانه) بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
NATO's position in designing America's Cold War strategy (with emphasis on the Middle East)
نویسندگان [English]
- Davood Taremi 1
- Farideh Mohammadalipour 2
1 PhD student in International Relations, Kharazmi University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor of International Relations, Faculty of Law and Political Science, Kharazmi University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
The North Atlantic Treaty Organization (NATO) is the product of post-World War II international conditions. NATO was established as a regional security regime aimed at countering Soviet expansionism. NATO was in a crisis of identity with the collapse of the Soviet Union and the end of the Cold War, which no longer saw the strategic enemy on its way. In its monopoly world, the United States has sought to preserve NATO and extend its influence from Europe to other parts of the world, especially the Middle East, in pursuit of its development goals. The 9/11 incident was a turning point in the new NATO security approach, for the first time that it went beyond Western Europe and deployed a large number of troops to the Middle East (Afghanistan). By presenting a new definition of threats, in the new international context, NATO has identified a wide range of global issues as new sources of threat and has paved the way for its role in any part of the world where its interests warrant. Going back to the research objective that seeks to examine NATO's position in US grand strategy and the US influence on NATO after the end of the Cold War, the research hypothesis states that in the monopoly world, NATO as a political-military arm, a tool for the US and under Its leadership has been to achieve US expansionist policies in every part of the world (the Middle East).
کلیدواژه‌ها [English]
- The North Atlantic Treaty Organization (NATO)
- the Soviet collapse
- the US grand strategy
- the Middle East
اعلایی، حسین (1388). تأثیر پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بر امنیت جمهوری اسلامی، فصلنامه جغرافیا، دوره 7، شماره ۲۳، زمستان، صص 149 - 162
امین امینی، آرمین (1387). «تعاملات راهبردی - امنیتی اسرائیل و ناتو»، پژوهشنامة سازمان‌های بین المللی، شمارة 4.
امینیان، بهادر (1384). ناتو و گسترش آن، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین.
بیگدلو، مهدی و طالعی‌حور، رهبر (1392). «حضور ناتو در خلیج فارس و ملاحظات امنیتی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه امنیت پژوهی، دوره 12، شماره 44، زمستان، صص 99 – 122.
تائب، سعید (1378). «گسترش ناتو به شرق، دیدگاهی دیگر»، فصلنامه سیاست‌خارجی، سال 13، شماره 8، پاییز، صص 68 – 69.
ترابی، قاسم (1392). جایگاه ناتو در راهبرد خاورمیانه‌ای آمریکا و امنیت جمهوری‌اسلامی ایران، پژوهشنامه دفاع مقدس، سال دوم، شماره 5، بهار، صص 155 - 188
ترابی، قاسم (1389). حضور ناتو در خاورمیانه و امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست خارجی (ویژه‌نامه ناتو)، سال 24، شماره 3(پیاپی 95)، پاییز.
ثقفی عامری، ناصر (1386). ناتو جدید در معادلات بین الملل: ناتو و محیط امنیتی ایران، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات استراتژیک، گروه پژوهش‌های سیاست‌خارجی، شماره 9.
چهرآزاد، سعید (1398). «وانموده های سیاستگذارانۀ پسا دفاع مقدس در حیطه روابط خارجی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 4، صص 127-144.
خدابخشی، لیلا؛ ازغندی، علیرضا و هرمیداس باوند، داوود (1398). «بررسی مقایسه‌ای راهبرد ایران و عربستان در بحران سوریه با تکیه بر نظریۀ نوواقع‌گرایی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 3، صص 21-47.
دارمی، سلیمه (1386). ناتو در قرن بیست و یکم، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، چاپ اول.
درایسدل، آلاسدیر؛ جرالد بلیک (1369). جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
سازمند، بهاره؛ عظیمی، ابوالفضل و نظری، علی اکبر (1389). نظریه موازنه‌قدرت والتز: نقد و بررسی کارآمدی آن در عصرحاضر، فصلنامه روابط خارجی، سال (دوره) 2، شماره 4 (8)، زمستان، صص 251 – 274.
سلطان‌زاده، سجاد (1386). «گسترش روابط ناتو و کشورهای حاشیه خلیج فارس: زمینه‌ها و پیامدها»، ماهنامه اطلاعات راهبردی، سال پنجم.
شجاع، مرتضی (1388). «بررسی اهداف و آثار حضور ناتو در خاورمیانه: با تأکید بر امنیت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامة تحقیقات سیاسی و بین المللی، شماره 4، صص 195-212.
قاسمی، فرهاد (1389). «مدل ژئوپلتیک امنیت منطقه‌ای: مطالعه موردی: خاورمیانه»، فصلنامه ژئوپلتیک، دوره 6، شماره 2(پیاپی 18)، تابستان، صص 57 -94.
قاسمی، مصطفی (1387). «مسأله عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو و اثرات آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه دین و سیاست، شماره 15، بهار، صص 119-148.
قوام، عبدالعی (1384). روابط بین الملل نظریه‌ها و رویکردها، تهران: انتشارات سمت.
کولایی، الهه؛ تیشه یار، ماندانا؛ محمدی، محمود (1386). سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، دگر گونی در ماموریت‌ها و کار کردها، چاپ اول، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
محمدى، محمود (1389). اثر مأموریت‌های جدید ناتو بر منافع و امنیت ملى جمهورى اسلامى ایران، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
مطلبی، مسعود و دیگران (1396). «تأثیر الحاق‌گرایی کشورهای شورای خلیج فارس بر روابط با ایران»، فصلنامه مطالعات سیاسی و بین‌المللی، سال دوم، شماره 2: 63 – 84.
مورگنتا، هانس جی (1370). سیاست در میان ملت‌ها، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
Al-Hayat (2004). Greater Middle East Partnership Working Paper. At: www.meib.org/documentfile/040213.htm
Baylis, John & Smith, Steve (1995). The Globalization of World Politics, Oxford, Oxford University Press, Chap9
Borosage, Robert (2000). ”Money Talks: The Implications of U.S. Budget Priorities”, NewYork: St. Martin’s Press.
- Statistical Review of World Energy (2010). at: http://www.bp.com
Brenner, Lenni (1998). Jews in America Today. NewYork Stuart, PP. 88-89
Grieco, John (1998). “Anarchy and Limit of Cooperation: A Realist of News Liberal Institutionalism”, International Organization, Vol.42, No.3
ILIE and etal, (2011). The New Strategic Concept NATO 2010, Journal of Defense Resources Management, Vol.2, No. 1:9-12
Keneth, waltz (1998). reflection on theory international politics: a respons to my critics, in r. keohan, neorealism and its citics, new York: Columbia university press: 322-345
Keukeleire, S., James Dobbins, Seth G. Jones; Keith Crane; Christopher S. Chivvis; Andrew Radin; F. Stephen Larrabee; Nora Bensahel; Brooke K; Stearns & Benjamin W. Goldsmith (2009). Europe’s Role in Nation-Building: From the Balkans to the Congo by (RAND Corporation, Pittsburgh, 2008). European Foreign Affairs Review, 14(4)
Krokowska, katarzyna (2010). "Coopration among adversaries: regionalism in the Middle East “, Center internationasl de formation europeenne
lea brilmayer (1994). American hegemony, new heaven: yale university press: 14
Legrinzi,Matteo (2007). NATO in Gulf, Middle East Policy, Vol XIV, No 1, spring
Mohammed Moustafa Orfy (2011). NATO and the Middle East: The Geopolitical Context Post-9/11, Routledge
OSW (2010). NATO and CEE after the Lisbon summit, http://www.balkans.com/open-news.php?uniquenumber=82250, (Accessed on: 08/09/2011).
Polentz, Ruprecht (2005). NATO and Persian Gulf Security, European Journal of International Relation
Talbot, Strobe (2003). From Prague to Baghdad: NATO at Risk, Foreign Affairs, No V
Varwick, Johannes (2008). NATOS role in energy security, at: http: www.johannes_varwick.de/wp_content/original_2_varwick.
Waltz, Kenneth H (1979). Theory of International Politics, New York: Random House
Waltz, Kenneth N (1979). The Origins of War in Neorealist Theory, in Robert I. Rotberg and Theodore K. Rabb, eds., The Origin and Prevention of Major Wars, New York: Cambridge University Press.
zbigniew brazezinski (1997). the grand chessboard, new York: basic book: 71.
)