نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه صدا و سیما، تهران، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

تداوم و استمرار اصول و اهداف سیاست خارجی و تلاش برای حفظ وضع موجود را می‌توان مخرج مشترک تمامی نظریات ارائه شده در رابطه با اهداف و اصول سیاست خارجی عربستان سعودی دانست بنابراین ثبات و استمرار به عنوان مؤلفه‌ی مهم محافظه‌کاری در سیاست ‌خارجی عربستان را می‌توان در استمرار و تداوم اعمال اصول و اهداف کلان آن در چارچوب سیاست‌ خارجی بررسی کرد. اما طی چند سال اخیر رویکردهای این کشور در منطقه نشانگر عبور این کشور از سنت محافظه کاری و گرایش به رویکرد تهاجمی است. حضور فعال و گسترده در بحران سوریه و تلاش های مقابله جویانه در برابر ایران نشان دهنده این است که عربستان وارد مرحله متفاوتی در سیاست خارجی خود شده است. در این راستا، این مقاله درصدد پاسخ به این سؤال است که چه عواملی باعث به وجود آمدن تحول در الگوهای رفتاری سیاست خارجی عربستان سعودی در منطقه خلیج فارس شده است؟ همچنین نقش و رویکرد جمهوری اسلامی ایران در منطقه چه تاثیری بر این تحول در سیاست خارجی عربستان داشته است؟ بر این اساس فرضیه مقاله این است که رویکرد سیاست خارجی عربستان سعودی(به خصوص پس از سقوط صدام در عراق) از حالتی محافظه کارانه به سوی رفتاری تهاجمی تغییر یافته است که شرایط منطقه ای نقش مؤثری در این تحول داشته است. روش تحقیق مبتنی بر راهبرد تحقیقی توصیفی – تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating regional factors Changing Saudi Arabia's approach to foreign policy towards the countries of the Persian Gulf region (after the fall of Saddam)

نویسندگان [English]

  • ali darabi 1
  • yousef eskandari 2

1 jhjtrtr

2 ghhyk

چکیده [English]

Continuity of foreign policy principles and goals and efforts to maintain the status quo can be considered the common denominator of all theories presented in relation to the goals and principles of Saudi foreign policy, so stability and continuity as an important component of conservatism in Saudi foreign policy can be continued. And examined the continuation of the application of its principles and grand goals in the framework of foreign policy. But in recent years, the country's approaches to the region indicate a shift from conservative tradition to an aggressive approach. The active and widespread presence in the Syrian crisis and the confrontational efforts against Iran show that Saudi Arabia has entered a different stage in its foreign policy. In this regard, this article seeks to answer the question of what factors have led to a change in the behavioral patterns of Saudi Arabia's foreign policy in the Persian Gulf region? Also, what effect has the role and approach of the Islamic Republic of Iran in the region had on this change in Saudi foreign policy? Accordingly, the paper hypothesizes that Saudi Arabia's foreign policy approach (especially after the fall of Saddam in Iraq) has shifted from a conservative to an aggressive one, with regional conditions playing a role. The research method is based on descriptive-analytical research strategy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saudi Arabia
  • Islamic Republic of Iran
  • Foreign Policy
  • Persian Gulf
  • Balance of Threats
اسدی، علی اکبر (1387). «رویکرد عربستان سعودی در قبال عراق نوین»، مجموعه مقالات عراق نوین و تحولات خاورمیانه، تهران: موسسه مطالعات اندیشه سازان نور.
آیتی، علیرضا (1391). عراق کانون تاثیرگذار، چاپ دوم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
برزگر، کیهان (1386). «ایران، عراق و نظام امنیت منطقه­ای خلیج فارس»، فصلنامه راهبرد، شماره 43: 59-76.
بی نام (1395). «آمریکا؛ سیاست چرخش به شرق آسیا و تاثیر آن بر خاورمیانه»، موسسه ایرانی مطالعات اروپا و آمریکا، قابل دسترسی در: http://eurica.ir/modules/smartsection/item.php
   تاریخ مشاهده: 10/1/1396.
حاتمی، محمدرضا (1390). «تحولات و ساختار‌ منطقه خاورمیانه»، فصلنامه روابط خـارجی، شماره4، صص 203-238.
دارامی، سمیه (1388). کتاب خاورمیانه ویژه تحولات عراق، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1394). اصول و مبانی روابط بین الملل(1)، تهران: انتشارات سمت.
دهقانی فیروزآبادی، جـلال (1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ سوم‌، سمت.‌
شجاع، مرتضی (1386). «رقابت­های منطقه­ای ایران و عربستان و موازنه نیروها در خاورمیانه»، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 239-240، صص 40-53.
قـاسمی، فـرهاد (1389). «مدل‌ ژئوپلیتیک‌ امنیت منطقه­ای: مطالعه مـوردی خـاورمیانه»، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 2، صص 57-94.
لیتل، ریچارد (1389). تحول در نظریه های موازنه قوا، ترجمه غلامعلی چگینی زاده، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
محمدی، فاطمه و فرشید فرهادی (1396). «تغییر و تحول سیاست خارجی عربستان سعودی نسبت به جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، شماره 1.
مریجی، شمس الله (1386). «اشغال عراق و مسائل‌ پس‌ از‌ آن»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره ٤٠‌ و ٣٩.
مشیرزاده، حمیرا (1391). تحول در نظریه­های روابط بین­الملل، تهران: انتشارات سمت.
نادری­نسب، پرویز (1389). «چـالش‌ های‌ روابط‌ جمهوری اسلامی ایران و عربستان در منطقـه»، فصلنامه سیاست، شماره ١، صص 315-336.
نیاکوئی، امیر و مرادی، سجاد (1394). «رقابت قدرت­های منطقه ­ای در عراق»، فصلنامه روابط خارجی، شماره 1، صص 121-168.
واعـظی، محمود (1387). «امنیت سازی در عراق، بازیگران و رویکردها»، نوشته شده‌ در:‌ وبگاه‌ معاونت پژوهش های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک:
www.csr.ir.departments
هراتی، محمد؛ سلیمانی، رضا و عبادی، عبدالواحد (1394). «بازتاب نظم سیاسی جدید عراق بر روابط دوجانبه ایران و عربستان»، فصلنامه سیاست جهانی، شماره 3، صص 169-198.
همیانی، مسعود (1394). «تغییر جهت در سیاست خارجی عربستان سعودی: از استراتژی موازنه تا رهبری ائتلاف»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 1، صص 53-74.
یزدان پناه، محمد (1394). «پیامدهای منطقه­ای برجام برای جمهوری اسلامی ایران»، خبرگزاری تابناک، قابل دسترسی در: http://www.tabnak.ir/fa/news تاریخ مشاهده: 12/1/1396.
Allison, Marissa (2010). U.S. and Iranian Strategic Competition‌: Saudi‌  Arabia‌ and the Gulf States, Center for Strategic & International Studies.
Hajiyousefi‌, Amir (2010). Iran's Foreign Policy during Ahmadinejad: from Confrontation to Accommodation, Presented to the‌ Annual‌ Conference of the Canadian Political Science‌ Association‌,  Concordia‌ University‌, Montreal‌, Canada
Hunter‌, Shireen‌ (2010‌). Iran's Foreign Policy in the Post – Soviet Era, PRAEGER, ABC-CLIO, LLC. Santa Barbara, California.
Ibish, Hussein (2015). Anxious Allies: The Iran Nuclear Framework in its Regional Context, available at: www. Agsiw.org.
Mason, Robert (2014). Back to Realism for an Enduring U.S-Saudi Relationship, Middle East Policy, Vol xxi, No 4.