نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران

چکیده

واکاوی نحوه کنش احزاب سیاسی در دوره بعد از انقلاب مشروطه، بخصوص در مجلس پنجم شورای ملی از اهمیت بالایی برخوردار است. عملکرد و ناکارآمدی احزاب سیاسی در این دوره از ادوار مجلس، زمینه را برای به قدرت رسیدن پهلوی اول(رضاخان) فراهم نمود. سئوال اصلی این است که چگونه احزاب سیاسی زمینه انتقال قدرت از قاجاریه به پهلوی را تسهیل و فرجام فعالیت سیاسی خود را رقم زدند؟ فرضیه اصلی این است که احزاب سیاسی به روش های متفاوتی مانند عدم انسجام سیاسی، ضعف نگرش تعامل سیاسی، تشت و اختلاف عقیده، زمینه این انتقال سیاسی را فراهم نمودند. پرداختن به نقش احزاب سیاسی در چگونگی انتقال قدرت و مشارکت در امر قدرت سیاسی مهم و حائز اهمیت است. احزاب سیاسی به عنوان سازمان های مشارکت دهنده سیاسی مردم و انتقال دهنده مسالمت آمیز قدرت از یک مرحله به مرحله بعد ، نقشی مهم در  ادوار تاریخی بدنبال داشته اند. بر  همین اساس پرداختن به این گونه مباحث، درکی از گذشته و چراغی برای آینده و زمینه ای بر شناخت رویکرد و نگرش احزاب سیاسی را در هر دوره ای فراهم می نماید. روش تحقیق تاریخی و توصیفی – تحلیلی و روش گردآوری مطالب کتابخانه ای است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reviewing the fate of political parties in the fifth national parliament

نویسنده [English]

  • ghafar zarei

Assistant Professor, Department of Political Science, Lamerd Branch, Islamic Azad University, Lamerd, Iran

چکیده [English]

It is so important to investigate how political parties operated during the post constitutional revolution period, especially in the fifth national parliament. The performance and inefficiency of political parties during this period of the parliamentary cycles paved the way for the first Pahlavi (Reza Khan) to come to power. The principal question is that how did the political parties facilitate the transfer of power from Qajar to Pahlavi and determine the result of their political activity. The main theory is that the political parties paved the way for this political transmission through various ways, such as lack of political cohesion, weak attitude in political interaction, dissension and diversity of views. It is important to address the role of political parties in how to transmit power and participate in the issue of political power. Political parties as organizations which provide political participation for people and transmit power peacefully from one step to the next, have played an important role during historical periods.  Accordingly, addressing such issues provides an understanding of the past, a light for the future and a context for recognizing the political parties' attitudes and approach in each period. The research approach is historical and analytical-descriptive; and for collecting material the library method is used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • political parties
  • constitutional
  • the fifth parliament
  • the first Pahlavi
آبراهامیان، یرواند (1378). ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمه کاظم فیروزمند و دیگران، تهران: نشر مرکز.
آدمیت، فریدون (1388). فکر دموکراسی در نهضت مشروطیت ایران، تهران: نشر گستره.
آفاری، ژانت (1385). انقلاب مشروطۀ ایران، ترجمۀ رضا رضایی، چاپ سوم، تهران: انتشارات بیستون.
آوری، پیتری (1382). تاریخ معاصر ایران، از تاسیس تا انقراض سلسله قاجاریه، ترجمۀ محمد رفیعی مهرآبادی. چاپ سـوم. تهران: نشر آشیانه کتاب.
اتحادیه، منصوره (1375). مجلس و انتخابات از مشروطه تا پایان قاجاریه،تهران: نشر تاریخ ایران.
اتحادیه، منصوره (1371). احزاب سیاسی در مجلس سوم، تهران: نشر تاریخ ایران.
اتحادیه، منصوره (1361). مرامنامه ها و نظامنامههای احزاب سیاسی ایران در دوره دوم مجلس شورای ملی، تهران: نشر تاریخ ایران.
امین، حسن (1391). «تحزب و آسیب شناسی احزاب در ایران»، فصلنامه حافظ،شماره95، صص4-6.
بهار، ملک الشعرا (1380). تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران، ج1و2، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
بهنود، مسعود (1381). از سیدضیاء تا بختیار، تهران: انتشارات جاویدان.
خواجه سروی، غلامرضا (1381). «رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در صدر مشروطیت»، فصلنامه دانشگاه اسلامی، سال ششم، شماره پانزدهم. ص 232-209.
دوست محمدی، حسین و اختیاری امیری، رضا (1398). «توسعه سیاسی؛ بحران مشروعیت و کارآمدی در ایران و حکمرانی خوب؟»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 3، شماره 10، پاییز، صص 123-91.
دولت آبادی، یحیی (1362). حیات یحیی، تهران: انتشارات فردوسی.
زارعی، غفار (1398). موانع نهادینگی احزاب سیاسی در عصر قاجاریه(1304-1285)، چاپ دوم، تهران: انتشارات نظری.
سبکتگین ریزی، قربانعلی و موحدی، محمد ابراهیم (1384). «گرایش های سیاسی نخبگان سیاسی»، نشریه علوم اجتماعی، پاییز، شماره 31، صص110-71.
صالحی، نصرالله (1389). «زمینه های شکل گیری حزب اجتماعیون اعتدالیون»، پیام بهارستان، شماره 10.
کدی، نیکی آر (1381). ایران دوره قاجار و برآمدن رضاخان(1304-1175)، تهران: انتشارات ققنوس.
محمدی گماری، سعید و صالحی، حمید (1397). «علل انقلاب 1357 در ایران و دستاوردهای چهل ساله؛ با استفاده از نظریه توسعه نامتوازن»، فصلنامه پژوهشهای راهبردی انقلاب اسلامی، سال 1، شماره 4، زمستان، صص 136-95.
ملک زاده، مهدی (1373). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران: انتشارات علمی.
ملیکف، ا.س (1358). دیکتاتوری رضاخان در ایران، ترجمه سیروس ایزدی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
وبر، ماکس (1367). مفاهیم اساسی جامعه شناسی، ترجمه احمد صدارتی، تهران: نشرمرکز.