ابوالفضل الیاسی؛ محمد علی خیرالهی؛ علی فقیهی
دوره 4، شماره 14 ، آذر 1399، ، صفحه 287-310
چکیده
احکام الهی دارای حکمت و علت هستند. وجوب و حرمت احکام و یا صحت و بطلان آنها براساس حکمت نیست بلکه براساس علت آن احکام میباشد و ما معمولاً دسترسی به فهم علت احکام نداریم اگر چه ممکن است بعضی از حکمت های ...
بیشتر
احکام الهی دارای حکمت و علت هستند. وجوب و حرمت احکام و یا صحت و بطلان آنها براساس حکمت نیست بلکه براساس علت آن احکام میباشد و ما معمولاً دسترسی به فهم علت احکام نداریم اگر چه ممکن است بعضی از حکمت های احکام را بتوانیم به دست آوریم. همیشه فقیهان با به کارگیری روشها و قواعد مناسب کوشیدهاند تا پردهای از علت احکام شرعی بردارند و همگام با تحولات سریع جامعه بشری آمادهی پاسخگویی نسبت به مشکلات فقهی مردم باشند. بسنده کردن به یافتههای اندک علوم تجربی برای بازیابی حکمت احکام الهی نیز نوعی تنگ نظری دیگر در شناخت دقیق حکمت احکام است. از نظر روایات که به وسیله دانشمندان نیز مورد تایید قرار گرفته است عقل بشر در آخرالزمان که به کمال خود میرسد تنها قادر است اندکی از علوم را آن هم در حوزه علوم تجربی و بشری کشف نماید. لذا با این محدودیتهای زیاد، عقل بشری نمیتواند وحی و علم مطلق الهی را به وسیله عقل ناقص و کوچک خود تقیید و تغییر دهد. هرچند برخی از حکمتهایی که برای احکام فقهی مد نظر قرار گرفته است، به وسیله عقل ناقص بشری نیز قابل فهم است و درک آن در توان فقها خواهد بود. برای فهم کاملتر احکام فقهی، نقش علل، مناطها و ملاکها و تطبیق آن با مسائل، بسیار عمیق و موثر میباشد. این پژوهش با کنکاش در منابع اسلامی و نظر فقها به توانایی کشف علت در احکام فقه و شرح و بسط موضوع در عرصهی بینالملل پرداخته است.