نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسنده

دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

تمایل ایران برای نقش‌آفرینی منطقه‌ای با توجه به عناصری چون موقعیت ژئوپلیتیکی این کشور و همچنین اتخاذ استراتژی فعال‌سازی گروه‌های غیردولتی خارجی به عنوان بازوهای منطقه ای خودبه گسترش نفوذ و افزایش توان ژئوپلیتیکی ایران منجر شده است. این دلایل، موجب بروز احساس تهدید روزافزون در میان کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و اسرائیل (به عنوان متحدان اصلی آمریکا) گردیده و نیاز به همگرایی را در بین آنان، بیدار نموده است. در این پژوهش، بر آن شده ایم تا به این پرسش پاسخ دهیم که تحریم‌های ایالات متحده آمریکا، به چه شکل و تا چه اندازه توانسته است بر وضعیت داخلی و رویکرد منطقه ای ایران تاثیر بگذارد. ایالات‌متحده با ادامه راهبرد «مهار» ایران و بکارگیری دیپلماسی «اجبار» در تلاش است تا با هوشمندسازی تحریم ها و حفظ و تنظیم کارآمد آن ها، ایران را در نوعی محاصره سیاسی-اقتصادی و ژئوپلیتیکی نگاه دارد و از امکان رشد و سرمایه‌گذاری خارجی در اقتصاد ایران جلوگیری به عمل آورَد.. پیامد اعمال تحریم‌ها منجر به تضعیف توان اقتصادی و تشدید چالش مدیریت سیاسی-اقتصادی در داخل ایران و به تبع آن، کاهش توان حمایت ایران از شبکه نیروهای نیابتی خود به عنوان اصلی ترین عامل قلمروسازی ژئوپلیتیکی این کشور شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

United States tools to limit Iran's geopolitical territorialization

نویسنده [English]

  • Farzin Zandi

a

چکیده [English]

Iran's tendency to create a regional map has led to the expansion of Iran's influence and increased geopolitical power due to elements such as the country's geopolitical situation and the adoption of a strategy to activate foreign non-state actors as regional arms. These reasons have created a growing sense of threat among the Persian Gulf states and Israel (as key US allies) and the need for convergence among them. In this study, we sought to answer the question of how and to what extent US sanctions have been able to affect Iran's domestic situation and regional approach. By continuing the strategy of " Containment" Iran and using " Coercive Diplomacy", the United States is trying to keep Iran in a kind of political-economic and geopolitical siege by smartening sanctions and maintaining and effectively regulating them, and the possibility of growth and foreign investment in Iran's economy to prevent. The consequences of imposing sanctions have weakened economic power and intensified the challenge of political-economic management inside Iran, and consequently, reduced the ability of Iran to support its proxy network as the main factor in the geopolitical realm of this country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Coercive diplomacy
  • containment
  • geopolitical territorialization
  • sanctions
  • Iran
  • USA
آرینمنش، محمد (1397). «عوامل مؤثّر بر مناسبات ایران و آمریکا»، دوفصلنامه سیاست و روابط بین الملل، سال دوم، شماره 2.
 امیرعبداللهیان، حسین (1378). استراتژی مهار دو گانه، تهران: انتشارات بعثت.
بهمن، شعیب (1396). «نقش نیروی قدس در حل بحرانهای غرب آسیا»، نشریه مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره 69.
پورسعید، فرزاد (1397). «دولت ترامپ و شوروی‌سازی جمهوری اسلامی ایران؛ چرایی و چگونگی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست و یکم، شماره 3.
جعفری موحد، حسین (1394). «رابطه ایران با ایالات متحده امریکا، امکان یا امتناع»، نشریه سیاست خارجی، شماره 3.
جوانشیری، امیرصدرا (1398). «مقایسه نقش لابی اسرائیل در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در دوران باراک اوباما و دونالد ترامپ با تاکید بر توافق هسته ای با جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات بین المللی، سال شانزدهم، شماره 61.
چهرآزاد، سعید (1398). «وانموده‌های سیاستگذارانۀ پسا دفاع مقدس در حیطه روابط خارجی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 5، شماره 4.
حاتمی راد، منصور (1385). «ژئوپلتیک ایران»، نشریه پیام، شماره 81. صص 147-154.
حیدری، غلامحسین (1384). «ژئوپلتیک فرهنگی یا ژئوکالچر»، مجله ژئوپلتیک، ویژه نامه بهار، صص 93-116.
خبرگذاری دانشجویان ایران (ایسنا)، (اردیبهشت، 1398). «طول خطوط ریلی ایران امسال چقدر می‌شود؟»، کد خبر: 98021306870،  قابل دسترسی در: https://www.isna.ir/news/98021306870
خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، (اردیبهشت، 1397). « آمریکا آماده برداشتن تحریم‌های بانکی ایران است»، کد خبر: 1070239، قابل دسترسی در: https://www.ilna.news/fa/tiny/news-1070239
خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، (اردیبهشت، 1397). «احتمال برخورد نظامی میان ایران و امریکا در حال حاضر زیاد نیست»، کد   خبر: 638194، قابل دسترسی در: https://www.ilna.news/fa/tiny/news-638194
دسترادی، ساندرا (1391). «امپراتوری، سلطه و رهبری، توسعه چارچوبی تحقیقی برای مطالعه قدرت های منطقه ای»، برگرفته از کتاب قدرت های منطقه ای ایران قدرت نوظهور، تدوین محمد باقر خرمشاد، تهران: انتشارات عملی فرهنگی.
دلاورپور اقدم، مصطفی (1394). ابعاد، اهداف و ماهیت تحریم‌های جمهوری اسلامی ایران، تهران: سازمان بسیج حقوق دانان.
دلاورپور اقدم، مصطفی (1396). فرصت ها و چالش‌های پسابرجام، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
دوئرتی، جیمز؛ فالتزگراف، رابرت (1372). نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب. تهران: انتشارات قومس.
ربیعی، حسین (1395). «الزامات نقش‌آفرینی ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای در افق پیش رو»، پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (الگوی پایه پیشرفت)، بیست و نهم و سی‌ام اردیبهشت ماه.
زین العابدین، یوسف (1389)، ژئوپلیتیک (ایده کاربرد)»، رشت: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
سریع القلم، محمود (1398). «نود درصد دعوای ایران با آمریکا بر سر قضیه اسرائیل است»، قابل دسترسی در .https://www.america.blog.ir
سلمان تبارسوته، محمد؛ مهرورز، عباس (1396). «تحریم اقتصادی از منظر حقوق بین الملل با تأکید بر تحریم های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران در موضوع هسته ای»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 1، شماره 2، پاییز.
سنایی، اردشیر (1396). «عوامل ژئوپلیتیک تأثیرگذار بر تغییر نگاه سیاست خارجی ایران از غرب به شرق با تأکید بر روسیه بین سال های، 1991-1992»، فصلنامه مطالعات روابط بینالملل، سال دهم، شماره 39، پاییز، صص 83 – 117.
عزتی، عزت الله (1380). ژئوپلیتیک، تهران: انتشارات سمت.
فولر، گراهام (1371). قبله عالم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
قالیباف، محمدباقر؛ پورموسوی، سید موسی (1387). «ژئوپلیتیک و سیاست»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره خارجی 66.
گیدنز، آنتونی (1374). جامعه شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
ملکی عزین‌آبادی، روح اله؛ موسوی، سید محمدرضا و جلالی‌راد، محمدصادق (1398). «بررسی رویکرد ایالات‌متحدۀ آمریکا علیۀ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تمرکز بر اقدام دونالد ترامپ در قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، 5(4)، صص 129-159.
منظور، داوود (1392). «بازخوانی تحریم‌های ناعادلانه: ویژگی‌ها، اهداف و اقدامات»، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، سال یکم، شماره 2.
مهرنیا، حسینعلی (1399). «قدرت نرم و کارکرد سازمان ملل متحد در سیاست خارجی آمریکا پس از 11 سپتامبر 2001»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 10، شماره 1، صص 389-409.
نامی، محمدحسن؛ احمدی دهکاء، فریبرز (1391). «بررسی چالش‌های حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و تنگه هرمز»، مجموعه مقالات پنجمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، جلد دوم، رشت: دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
نصیری، سوناز (1399). «بررسی مؤلفه‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه (مطالعه موردی لبنان)»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 10، شماره 2، صص 303-328.
واعظی، محمود (1392). «الگوی رفتاری آمریکا در مواجهه با تحولات کشورهای عربی»، فصلنامه روابط خارجی، سال اول، شماره 1، صص 42-48.
وبسایت خبری انتخاب، (اردیبهشت، 1398). «نزول 7پله‌ای جهانی اقتصاد ایران»، کد خبر: ۲۲۶۲۵۳،  قابل دسترسی در:  https://www.entekhab.ir/fa/news/226253
یزدانپناه درو، کیومرث؛ عزتی، عزت الله (1386). «تحلیلی بر ژئوپلیتیک پیمان اقتصادی-امنیتی شانگهای با تاکید بر چشم انداز عضویت ایران در این سازمان»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال سوم، شماره 9،  صص 55-77.
Art, Robert J. & Waltz, Kenneth N. (2004). "The use of force: Military power and international politics", Lanham, Md: Rowman & Littlefield.
Art, Robert J. (2003). "The United States and Coercive Diplomacy", Endowment of the United States Institute of Peace.
Cheraghlou, Ebrahim (2015). "The Limits of Coercive Diplomacy in Iran", Maryland University Press.
Dubowitz, Mark (2017, July 5). "Confront Iran the Reagan Way", The Wall Street Journal. Retrieved from https://www.wsj.com/articles/confront-iran-the-reagan-way-1499197879
Dubowitz, Mark (2017, March 23). "The Delusion of the Iran Nuclear Deal", The Wall Street Journal. Retrieved from https://www.wsj.com/articles/the-delusion-of-the-iran-nuclear-deal-1490213438
Ferrara, Peter (2018, October 26). “Trump should do what Reagan did when dealing with Iran”, Fox News. Retrieved from https://www.foxnews.com/opinion/peter-ferrara-trump-should-do-what-reagan-did-when-dealing-with-iran
Foreign Affairs, (March/April, 1994), Confronting Backlash States, https://www.foreignaffairs.com/articles/iran/1994-03-01/confronting-backlash-states
Humire, Joseph M. & Berman, Ilan (2012). "Irans Strategic Penetration of Latin America", Washington DC: Lexington Books.
Hurrel, Andrew (2006). "Hegemony, Liberalism and Global Order: what space for would-be great powers?" International Affairs, Volume 82, Issue 1, pages 1–19.
Iran Sanctions, (2021, April 6). Congressional Research Service. Retrieved from https://fas.org/sgp/crs/mideast/RS20871.pdf
Sack, Robert (1983). "Human Territoriality: A Theory", Annals of the Association of American Geographers, Volume 73, Issue 1.
Sechser, Todds S. (2017). "Nucler Weapons and Coercive Diplomacy", London: Cambridge University.
Vatanka, Alex (2018). "Iran's Use of Shi'i Militant Proxies", The Middle East Institute.
World Nuclear Association, (March, 2021), Nuclear Power in the World Today, https://www.world-nuclear.org/information-library/current-and-future-generation/nuclear-power-in-the-world-today.aspx
 (2019). The Strait of Hormuz is the world's most important oil transit chokepoint. U.S. Energy Information Administration, Retrieved from: https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=39932
(2021). Scimago Journal & Country Rank. Scimago Lab, Retrieved from: https://www.scimagojr.com/countryrank.php
(Fall, 2020). Iran Economic Monitor. The World Bank Group, Retrieved from: https://www.worldbank.org/en/country/iran/publication/iran-economic-monitor-fall-2020