نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستخرج از رساله

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

3 دانش آموخته دکتری جامعه شناسی سیاسی از دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

حقوق شهروندی با سه جزء حقوق سیاسی، مدنی و اجتماعی از مولفه های بنیادین دموکراسی و توسعه سیاسی است. این پژوهش با هدف واکاوی انتقادی محتوای روزنامه‌ها در ایران در ارتباط با حقوق شهروندی انجام شده است. مورد مطالعه دو روزنامه شرق و کیهان به عنوان دو روزنامه شاخص دو جریان اصلاح طلب و اصولگرا هستند. روش پژوهش از نوع تحلیل محتوا با رویکرد کمی است. پرسش های اساسی پژوهش این است عملکرد روزنامه های ایران در ارتباط با پرداختن و آشنا سازی شناختی و عملی- مصداقی شهروندان نسبت به حقوق شهروندی، چگونه و تاچه اندازه بوده است ؟ همچنین نظر نخبگان سیاسی پیرامون عملکرد و نحوه پرداختن روزنامه ها به حقوق شهروندی در روزنامه های ایران چیست؟ مهمترین یافته های پژوهش آن است که این روزنامه ها به دلایلی هممچون وابستگی‌های سیاسی و جناحی، عدم استقلال مالی و فکری، عدم شفایت، سانسور، عدم بیان منصفانه حقایق، تحلیل ها و اطلاع رسانی نادرست و سیاست زده و عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری، رسالت خود را در پیشبرد حقوق شهروندی در ظرف زمانی مد نظر انجام نداده و با چالش شدید مشروعیتی و عملکردی در نزد افکار عمومی و مردم ایران مواجه هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Critical Reappraisal of Citizenship Rights in Iran’s Newspapers

نویسندگان [English]

  • Khalil Sardarnia 1
  • Reza AmirpoorAmirabad 2
  • Sina Aminizadeh 3

1 Prof of University

2 M,A Graduated of Political Sciences at Shiraz University

3 PH.D of Political Sociology from Shiraz University

چکیده [English]

Citizenship rights with political, civic and social dimensions are the fundamental elements of democracy and political development. This research has been done with aim of critical reappraisal of newspapers contents in Iran about human rights. In this study, Shargh and Keyhan are two case studies belong to reformist and conservatives as to important streamline in Iran. The methodology is quantitative content analysis. The main questions are: how and how much have been the performance of these newspapers in pay attention to and informing of audience to cognitive and practical- objective indexes of human rights? By the means, what are the viewpoints of elites about this performance of newspapers? The main findings of this study follow that: these newspapers have not done their role well and preferable in promotion of human rights due to the reasons such as: fractional and political dependencies, intellectual and financial dependency, none transparency, censorship, unfairness in speech, false and politicized analyses and informing functions and neglecting of professional ethics in journalism and then, have been faced to legitimacy crisis and challenges in views of public opinions and peoples.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Human Rights
  • Shargh and Keyhan Newspapers
  • Content Analysis Method
  • interview
آذرشب، محمدتقی؛ آسوده، رضا (1398). «جایگاه جامعه مدنی در توسعه سیاسی»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 3، شماره 8، بهار.
آقازاده، احمد (1385). «اصول و قواعد حاکم بر فرایند تربیت شهروندی و بررسی سیر تحولات و ویژگی های این گونه آموزش ها در ژاپن»، فصلنامه نوآوری های آموزشی، سال پنجم، شماره 17.
بروتر، جان و آلبرت هانتر (1388). مبانی پژوهش چند روشی، ترجمه دکتر رضا فاضل، تهران: صدا و سیمای ج ا ایران، مرکز تحقیقات،1388
بروجردی علوی، مهدخت و مهدیه شکری (1396)، «جایگاه اخلاق حرفه‌ای در عملکرد روزنامه‌نگاران مطبوعات امروز ایران»، رسانه، سال بیست و هشتم، شماره 3، صص 5-23.
بلیکی، نورمن (1384). طراحی پژوهش های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
بی‌پروا، امیر (1395). نقش رسانه ها در توسعه‌ی حقوق شهروندی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه امام رضا.
بیتام، دیوید (1383). دموکراسی و حقوق بشر، ترجمه محمدتقی دل‌افروز، چاپ اول، تهران: طرح نو.
پاک دهی، حسین  و زردار زرین، علیرضا (1380). «بازنمایی مفهوم شهروندی در مطبوعات ایران تحلیل گفتمان انتقادی سرمقاله‌های روزنامه‌های کیهان، ایران، رسالت، اعتماد، شرق و آفتاب یزد» فصل‌نامه علوم اجتماعی، شماره 53، صص 93-134
توسلی، غلامعباس و نجاتی حسینی، سید محمود (1383). «واقعیت اجتماعی شهروندی»، مجله جامعه شناسی ایران، سال پنجم، شماره 2.
حبیب زاده، اصحاب و شهری، میر کاظم (1393). «نقش رسانه‌ها (مطبوعات) در مبارزه با جرائم اقتصادی» فصل‌نامه پژوهش‌های اطلاعاتی و سیاسی، سال دهم، شماره اول، صص 55-78.
دوست محمدی، حسین؛ اختیاری امیری، رضا (1398). «توسعه سیاسی؛ بحران مشروعیت و کارآمدی در ایران و حکمرانی خوب؟»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 3، شماره 10، پاییز.
رسولی، محمدرضا و زنده بودی، خیری (1389). «مطالعه‌ی تطبیقی مطبوعات صداوسیما در اشاعه حقوق شهروندی، مطالعه‌ی موردی شهروندان تهرانی» مطالعات فرهنگی ارتباطات، شماره 21، صص 55-76.
رنجبر، محمدجعفر (1390). «جایگاه و اهمیت رسانه‌ها از منظر آشنا سازی شهروندان با حقوق شهروندان»، سمینار رسانه و آموزش شهروندی، صص 1-10.
زیباکلام، صادق و سلطانی فر و میرزا خانیان (1390). «بررسی گفتار پوپولیستی در مطبوعات ایران»، فصلنامه پژوهش اجتماعی، تابستان، شماره 11، صص 128-97.
سردار نیا، خلیل اله (1383). «بررسی مقایسه‌ای تأثیر رسانه‌های جمعی، فناوری‌های نوین ارتباطی-اطلاعاتی و ارتباطات میان فردی بر اطلاعات سیاسی دانشجویان»، رساله دکتری، دانشگاه تهران.
سلطانی فر، محمد و مزروعی، مریم (1390). «ملاک‌های بازدارنده خبر»، مطالعات رسانه‌ای، شماره 13، صص 107-131.
سورین، ورنر-جیمز تانکارد (1384). نظریه‌های ارتباطات، ترجمه‌ی علیرضا دهقان، چاپ دوم، تهران: نشر موسسه چاپ و انتشار دانشگاه تهران.
شارع پور، محمود و دیگران (1395). «بررسی میزان آگاهی از حقوق و مسئولیت‌های شهروندی نسبت به امور شهری و عوامل مرتبط با آن»، مطالعات جامعه‌شناسی شهری، سال ششم، شماره هجدهم، صص 1-22.
فالکس، کیث (1390). شهروندی، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران: نشر کویر.
فرقانی، محمدمهدی و بخشنده، احسان (1393). «نقش ایدئولوژی در فرآیند برگرداندن متون خبری در مطبوعات» فصل‌نامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال دهم، شماره 35، صص 151 – 182.
فلیک، ا .(1396). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
قائدی، محمدرضا و علیرضا گلشنی (1395). «روش تحلیل محتوا، از کمی گرایی تا کیفی گرایی»، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، سال هفتم، شماره بیست‌وسه، بهار، صص 57-82.
قائدی، یحیی (1385). «تربیت شهروندی آینده»، فصلنامه نوآوری های آموزشی، سال پنجم، شماره 17.
گیدنز، آنتونی(1386). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
منوچهری، عباس و جعفری، فیروز (1393). «تأثیر جهانی‌شدن بر حقوق شهروندی در ایران»، دو فصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره 16، صص (135 – 164).
میرزایی، خ .(1395). کیفی پژوهی.تهران،ایران: نشر فوژان.
Baum, M. A. (2003). “Soft News & Political Knowledge”, Political Communication, Vol.20.
Inglehart. (1988). "The Renaissance of Political Culture" American Political Science Review, Vol.  82, No.4.
Jansky, Thomas. (1998). Citizenship and Civil Society, New York: Mac Graw Hill.
Jennings. (1996). "Political Knowledge Over Time…," Public Opinion Quarterly, Vol. 60.
Lerner. (1958). The Passing of Traditional Society, U.S.A, The Free Press
Forman, J. & Damschroder, L. (2007). Qualitative content analysis. In Empirical methods for bioethics. pp. 39-62
Mayring, P. (2000). Qualitative content analysis. Qualitative Social Research, 1, 2