نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستخرج از رساله

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد رفسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، رفسنجان، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، واحد رفسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، رفسنجان

3 استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی، واحد بافت، دانشگاه آزاد اسلامی، بافت، ایران

چکیده

حادثة 11 سپتامبر 2001، منجر به شکل‌گیری توازن قدرت جدید منطقه‌ای در غرب آسیا شد، به‌گونه‌ای که اهدف‌ منطقه‌ای بازیگران آن طیفی از توازن قوای سنتی تا توازن تهدید را رقم زد. در این پژوهش تحلیلی– توصیفی، به‌منظور تبیین کارکرد رویکرد موازنة قوا؛ با بررسی هدف‌های منطقه‌ای بازیگران و وارد نمودن ملاحظه‌های ناشی از روندها و محرک‌های منجر به شکل‌گیری موازنه قوا از نظر جامعة نظریه‌پردازان حوزه غرب آسیا، به کالبدشکافی موازنة قوا در دهة آتی پرداخته، سپس براساس یافته‌های پژوهش با ارائة نمودار مفهومی، سه سناریوی (موازنة قدرت سنتی، موازنة تهدید و تعامل)، پیش‌بینی می‌شود. در نتیجه یافته‌ها چشم‌انداز آینده، احتمال همگرایی ایران با عربستان و آمریکا ضعیف (میانگین شدت همگرایی منطقه‌ای 8/41 %) بوده و در منطقه همچنان توازن قوای سنتی محتمل‌ترین گزینه است. میزان تنش‌آفرینی هدف‌های بازیگران به‌ترتیب متعلق به عربستان، ایران و آمریکاست. میزان اثرپذیری عربستان از آمریکا بسیار بالا بوده و نقش کنشگر یاریگر در سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا داشته و ایران نقش بازدارنده دارد. این مطالعه به‌لحاظ نظری و کاربردی دارای اهمیت می‌باشد. داده‌ها به روش کتابخانه‌ای (ابزار فیش‌برداری) گردآوری، سپس روابط متقابل بین هدف‌ها و بازیگران به‌وسیلة ابزار آینده‌پژوهی «مک‌تور»، نرم‌افزار طراحی هندسی «گرافر»، نظریة بازی‌ها و الگوی «ماتریس‌های قطری» مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Impacts of Iran, Saudi Arabia, and the United States on Regional Equilibrium Patterns of Regional Power in the West Asian Geostrategic Zone after 11TH of September.

نویسندگان [English]

  • BEHNAM SHARIFPOUR 1
  • ALI BAGHERI ZADEH 2
  • MAJIID GOLPARVAR 3

1 PhD Student in Department of Political Science and International Relations, Rafsanjan Branch, Islamic Azad University, Rafsanjan, Iran

2 Assistant Professor of Department of Political Science and International Relations, Rafsanjan Branch, Islamic Azad University, Rafsanjan, Iran

3 Assistant Professor of Department of Law and Political Science, Baft Branch, Islamic Azad University, Baft, Iran

چکیده [English]

The events of September 11, led to formation of, new regional power balance in West Asia, that regional goals of its actors ranged from balance of power to balance of threat. In order to explain function of balance of power approach; By examining regional goals of the actors of West Asian theorists, he dissected balance of power in the next decade. The balance of traditional power is predicted. As a result of the findings, outlook for the future is that probability of Iran's convergence with Saudi Arabia and the United States is low (the average intensity of regional convergence is 41.8%) and in the region, balance of traditional forces is still the most likely option. The level of tension created by the actors' goals belongs to Saudi Arabia, Iran and United States, respectively. Saudi Arabia is very influential from the United States and has a supporting role in US regional policy, and Iran has a deterrent role. This study is theoretically and practically important. The data were collected by library method (shooting tool), then the interrelationships between the targets and the actors were analyzed by the "future" research tool "Maktor", "Grapher" geometric design software, game theory and "diagonal matrix" pattern.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Balance of Power
  • Game Theory
  • Persian Gulf
  • Saudi Arabia
  • USA
  • 11th of September
ابراهیمی، شهروز (1388). بررسی واسازانه نقش ایدئولوژی در سیاست خارجی ایران و پیوند آن با واقع گرایی و آرمان‌گرایی، فصلنامة مطالعات روابط خارجی. دورة یکم. شماره 4.
آجورلو، حسین (1397). چشم انداز عربستان سعودی در 2030؛ فراز یا فرود؟، تهران: موسسة فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
احمدیان، حسن؛ زارع، محمد (1390). «استراتژی عربستان سعودی در برابر خیزش‌های جهان عرب»، فصلنامة رهنامه سیاستگذاری، سال دوم، شمارة دوم.
امیری، سروش؛ کیانی، جواد (1397). «جایگاه همبستگی مرزی تنگه هرمز و منطقه خلیج فارس در امنیت ملی ایران بعد از جنگ سرد «رهیافت ژئوپلیتیک یا قدرت محور»»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 2، شماره 4، بهار.
برزگر، کیهان (1397). سیاست منطقه‌ای ایران در بستر زمان، تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
بیلیس، جان؛ اسمیت، استیو (1392). جهانی شدن سیاست: روابط بین الملل در عصر نوین، تهران: ابرار معاصر تهران.
حاجی یوسفی، امیر محمد؛ بغیری، علی (1390). «وضعیت مطالعاتی تدوین سند راهبرد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، دوفصلنامة دانش سیاسی، سال 7، شمارة 2.
خاتمی، سید ابوالفضل (1398)، استراتژی امنیت ملی آمریکا، تهران: انتشارات پشتیبان.
خلیلی، رضا (1396). «فرهنگ استراتژیک عربستان سعودی»، فصلنامة مطالعات راهبردی، سال 20، شمارة اول، مسلسل 75.
ذاکریان، مهدی؛ حسن‌پور، جمیل (1388). «تأثیر ایدئولوژی بر سیاست خارجی ج.ا.ایران در مقایسه با جمهوری خلق چین»، فصلنامة مطالعات سیاسی، سال 2، شمارة 6.
روحانی، آرش؛ آجرلو، سعید (1394). آموزش نرم افزار میک مک، تهران. نشر آرنا.
روشندل، جلیل (1372). «عناصر تئوری بازی­ها»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دوره 29، شماره صفر، صص 217-201.
سریع القلم، محمود (1388). «سیاست خارجی ج.ا.ایران: قابلیت و امکان تغییر»، فصلنامة بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، شمارة 1، صص 40-21.
سیف زاده، سید حسین (1381). «نقد و بررسی سیاست خارجی آمریکا»، نشریه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال 4، شماره 10، صص 216-201.
طبیبیان، محمد (۱۳۷۱). «رانت اقتصادی به عنوان یک مانع توسعه»، نشریه برنامه و بودجه، دوره دوم، شمارة 4، صص 40-1.
موسوی، سید محمود (1399). «بررسی مقایسه‌ای مؤلفه‌های پراگماتیک مقاومت و خلافت مجازی آمریکا در پسا-فیزیک داعش بر اساس نظریه مجموعه امنیت منطقه‌ای»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 10(1)، صص 335-353.
نصیری، سوناز (1399). «بررسی مؤلفه‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه (مطالعه موردی لبنان)»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 10(2)، صص 303-328.
طیب، علیرضا (1380). «بازشناسی اهداف ملی و راهبرد پردازی»، فصلنامه راهبرد، دوره 9، شماره 2، صص 286-261.
عبدالله­خانی، علی (1392). نظریه­ های امنیت، تهران: نشر ابرار معاصر.
قاسمی، فرهاد (1390).  نظریه­ های روابط ‌بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، تهران: نشر میزان.
کهریزی، ندا؛ احمدیان، قدرت (1398). «عدم موازنه و الگوهای رفتاری نامتجانس قدرت‌های خاورمیانه در مدیریت بحران سوریه (2019-2011)»، فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین‌المللی، دوره 11، شماره 1، صص 151-132.
کوهن، سائول برنارد (1387). ژئوپلتیک نظام جهانی، تهران: نشر ابرار معاصر.
متقی، ابراهیم (1392). «تحول رهیافت موازنه قدرت در نظم­های منطقه‌ای – هویت‌گرایی در برابر ساختارگرایی»، فصلنامة راهبرد، سال 22، شمارة 67.
مطلبی، مسعود (1399). «رسانه و افکار عمومی؛ بازشناسی عملکرد شبکه العربیه در پروژه ایران هراسی و شیعه ستیزی در جهان عرب»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 10(2)، صص 1-33.
مهرنیا، حسینعلی (1398). «سیاست خارجی آمریکا و نقش رژیم‌های امنیت بین‌المللی در تحریم های یک جانبه علیه ایران»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 9(1)، صص 289-317.
نصیری، سوناز (1398). «نقش قدرت نرم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی عراق)»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، 9(1)، صص 265-287.
مطلبی، مسعود؛ عباسی، مهدی؛ قدیم ملالو؛ علی (1397). «خلیج فارس در هندسه قدرت نظام جهانی و نقش قدرت‌های فرامنطقه ای در آن»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 2، شماره 4، بهار.
هانتینگتون، ساموئل (1384). چالشهای هویت در امریکا، ترجمه: محمودرضا گلشن پژوه و دیگران، تهران: انتشارات ابرار معاصر.
Arcade, J., Godet, M., Meunier, F., & Roubelat, F. (1999). Structural analysis with the MICMAC method & Actor's sterategy with MACTOR method. Futures Research Methodology, American Council for the United Nations University: The Millennium Project. Vol:22. No 1.
Azharul Islam, S. M. (2020). USA-Iran Conflict. Research Gate.  https://www.researchgate.net/publication/338885060
Document of National Security Strategy of the United States of America (2017). P:48.
Godet, M., & Durance, P. (2011). Strategic foresight for corporate and regional development. Paris. Dunod–Unesco Foundation Prospective et  Innovation.
Harris, I. (1998). The mind of John Locke: a study of political theory in its intellectual setting. Cambridge University Press.
Horowitz. shale. (2001). Balance of power: Formal Perfection and Practical flaws. Jornal of peace research.Vol: 38. No 6.
Katzman, K & McInnis, K. J &  Thomas, C. (2020). U.S-Iran Conflict and Implications for U.S. Policy. Congressional Research Service. https://crsreports.congress.gov. R45795. PP 1-25.
Khalaj, Hamid R. (2017). The renewed balance of power in the Middle East. Research associate: Cyprus Center For European and International Affaires. Vol: 13. No 4. Pp 1-3.
Salem, Paul. (2017).  Navigating a Turbulent Middle East: Priorities for the Next President, The Middle East Journal. Vol: 70.  No4.