نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسنده

دکترای تخصصی علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

مسئلۀ نوشتارِ پیش رو، آزمودن نسبت بین «مولفه های منبعث از مدرنیتۀ غربی» در فرهنگ سیاسی ایرانِ پسا-انقلاب اسلامی و «سیاست خارجی زمانۀ هاشمی رفسنجانی» است. با روی کار آمدن دولت هاشمی رفسنجانی و اشراف کامل بر اقتضائات زمانی به این نتیجه رسید که لزوما باید از رویکرد پراگماتیسم در سیاست خارجی جهت رسیدن به اهداف استفاده کرد. دولت مذکور نسبت به قدرت ساختاری غرب در ساختار دانش، ساختار مالی، ساختار امنیتی، ساختار تولید و ... آشنایی داشت، لذا تصمیم گیرندگان تصمیم را بر آن داشتند که با اتخاذ سیاست تنش زدایی و تعامل سازنده از روابط با کشورهای غربی به بهره های اقتصادی نائل شوند. از این رو، برای درک چرایی و چگونگی تدوین سیاست خارجی دوره سازندگی در این پژوهش سعی شده است تا مدرنیتۀ غربی را به صورتی برساخت گرایانه مورد واکاوی و تاثیر آن بر سیاست خارجی این محدودۀ تاریخی جمهوری اسلامی ایران بررسی نماید. به طور کلی، این پژوهش این پرسش را مطرح می نماید که: مدرنیتۀ غربی به عنوان یکی از سه ضلع فرهنگی هویت ملی ایران چگونه باعث قوام و دوام  سیاست خارجی دورۀ هاشمی رفسنجانی شده است؟ برای پاسخ به پرسش اصلی این پژوهش این فرضیه را مطرح می نماییم که از میان نظریه ها و رهیافت های تئوریک متکثر و متعدد برای بررسی ساختار داخلی و خارجی رویکرد برساخت گرایی بهتر از بقیه یارای آن را دارد تا بتواند تحولات سیاست خارجی دوره مورد بررسی را تبیین نماید. از این جهت سعی شده است ساختار و بافتار مقاله با زمینۀ برساختی مورد ارزیابی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Constructivism, Western modernity and foreign policy of Hashemi Rafsanjani's time

نویسنده [English]

  • saeed chehrazad

PhD in Political Science, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The purpose of the present article is to test the relationship between the "components of Western modernity" in the political culture of post-revolutionary Iran and the "foreign policy of Hashemi Rafsanjani's time." With the coming to power of Hashemi Rafsanjani's government and full mastery of the requirements of the time, it was concluded that the approach of pragmatism in foreign policy must be used to achieve the goals. The government was familiar with the structural power of the West in the structure of knowledge, financial structure, security structure, production structure, etc., so decision-makers decided to benefit from relations with Western countries by adopting a policy of detente and constructive interaction. Achieve economic benefits. Therefore, in order to understand why and how to formulate the foreign policy of the construction period, in this research, an attempt has been made to study Western modernity in a constructivist way and its impact on the foreign policy of this historical region of the Islamic Republic of Iran. In general, this study raises the question: how has Western modernity as one of the three cultural aspects of Iran's national identity made the foreign policy of Hashemi Rafsanjani's era consistent and durable? To answer the main question of this study, we hypothesize that among the many theories and theoretical approaches to study the internal and external structure, the constructivist approach is better than the rest to be able to understand the foreign policy developments of the period under study. To explain. For this reason, an attempt has been made to evaluate the structure and context of the article with a constructive background.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constructivism
  • Culture
  • Western modernity
  • Hashemi Rafsanjani's foreign policy
ازغندی، علیرضا و مرادی جو، علی جان (1396). «نقش گفتمان آرمان گرایی واقع بین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(مطالعه موردی دولت سازندگی)»، پژوهش های سیاسی و بین المللی، سال 8، شماره 33.
آقایی، داوود (1386). «جایگاه اتحادیه اروپایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوره سازندگی»، فصلنامه سیاست، دوره 37، شماره 3.
باقری دولت آبادی، علی و ابراهیمی، حسین (1395). «توسعه محوری در دولت سازندگی و الزامات آن برای سیاست خارجی ایران»، دولت پژوهی، سال 2، شماره 6.
باقری دولت آبادی، علی و شفیعی سیف آبادی، محسن (1395). از هاشمی تا روحانی؛ بررسی سیاست خارجی ایران، تهران: تیسا.
جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.
جهانگیری، سعید و اطهری، سید اسدالله (1397). «بررسی تاثیر موقعیت ژئوپلیتیک ایران بر سیاست خارجی (قبل و بعد از انقلاب اسلامی)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 2، شماره 6، صص 55-77.
چهرآزاد، سعید (1398). «وانموده های سیاستگذارانۀ پسا دفاع مقدس در حیطه روابط خارجی ایران»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 4، صص 127-144.
خدابخشی، لیلا؛ ازغندی، علیرضا و هرمیداس باوند، داوود (1398). «بررسی مقایسه‌ای راهبرد ایران و عربستان در بحران سوریه با تکیه بر نظریۀ نوواقع‌گرایی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال 5، شماره 3، صص  21-47.
دارا، جلیل و خاکی، محسن (1397). «جایگاه شبکه مسلمانان میانه‌رو در اعمال قدرت نرم آمریکا؛ با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 1، صص 56-77.
دهقان، حوریه و سمیعی اصفهانی، علیرضا (1396). «رویکرد دولت سازندگی به جهانی شدن اقتصاد و تاثیر آن بر رابطه دولت-بازار در دهه دوم انقلاب»، رهیافت های سیاسی و بین المللی، سال 8، شماره 3(49 پیاپی).
دهقانی فیروز آبادی، جلال (1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397). «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2، صص 127-154.
زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 187-206.
سپهری، یدالله؛ عباسی، مصیب و حسینی آهنگری، سید حسن (1398). «پیامدهای تقابل ایران و آمریکا»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 119-136.
طارمی، داوود و محمد علیپور، فریده (1399). «جایگاه ناتو در طراحی استراتژی آمریکا پس از جنگ سرد (با تاکید بر خاورمیانه)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، بهار، سال چهارم، شماره 12، صص66-41.
قهرمان پور، رحمان (1394). هویت و سیاست خارجی در ایران و خاورمیانه، تهران: روزنه.
کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان، صص 140-119.
کبیری، ابوالحسن و کاویانی فر، پیمان (1398). «اولویت‌بندی تهدیدات جمهوری اسلامی ایران از طریق آسیای مرکزی و راهکارهای مقابله با آن»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 5، شماره 4، صص 51-70.
گریفیتس، مارتین؛ استیون روچ و اسکات سولومون (1393). پنجاه متفکر بزرگ روابط بین الملل، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
موسویان، حسین (1394). ایران و آمریکا؛ گذشته شکست خورده و مسیرآشتی، تهران: انتشارات تیسا.
میلانی، محسن (1388). شکل گیری انقلاب اسلامی از سلطنت پهلوی تا جمهوری اسلامی، ترجمه مجتبی عطارزاده، تهران: گام نو.
یاقوتی، محمدمهدی (1390). «تحلیل سیاست خارجی و هویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 25، شماره 1.
یعقوبی، سعید (1387). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دوران سازندگی، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.