نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستخرج از رساله

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

در سال های منتهی به سال 2020 میلادی، منطقه ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا متأثر از برخی عوامل ژئوپلیتیکی مثل تلاش برخی کشورهای عربی برای شکل دهی به یک ائتلاف نظامی عربی آبستن تحولات فراوانی شد که زمینه های تنش و درگیری را در منطقه افزایش داده است. ائتلاف نظامی عربی مورد اشاره که متأثر از زمینه های ژئوپلیتیکی در منطقه طرح ریزی و دنبال می شود، این سئوال را در ذهن ها ایجاد کرده است که تهدیدهای امنیتی برآمده از این تلاش ها علیه امنیت جمهوری اسلامی ایران چیست و راهبرد نظامی دفاعی ایران در برابر چنین تلاش هایی چگونه باید باشد؟ پژوهش حاضر که برمبنای نظریۀ نو واقع‌گرایی، به شناسایی و تحلیل عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر این ائتلاف نظامی پرداخته، تلاش کرده است تا متناسب با شرایط موجود به کنکاش در رابطه با مناسب ترین راهبردهای برخورد جمهوری اسلامی ایران در برابر شکل گیری چنین ائتلافی بپردازد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که مقامات ایرانی لازم است ضمن افزایش توانمندی های نظامی دفاعی در برابر هر گونه تهدید از سوی کشورهای حاشیه خلیج فارس، همچنین تلاش کنند تا با بهره برداری از فرصت های دینی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نسبت به کاهش زمینه های تنش در خلیج فارس و اعتمادزایی دوطرفه اقدام کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Iran's military defense strategy against the formation of Military-Arabian Coalescence in the Persian Gulf region with an Emphasis on Security

نویسندگان [English]

  • reza rahimi 1
  • Qiuomars Yazdan Panah 2

1 PhD student in Political Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Assistant Professor of Political Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

In the years leading up to 2020, the geopolitical regions in South-West Asia, influenced by some geopolitical factors such as the efforts of some Arab countries to form a Military-Arabian Coalescence, has undergone many changes that have increased tensions in the region. The Military-Arabian Coalescence, which is influenced by geopolitical issues in the region, has raised questions of what are the security threats posed by these efforts against the security of the Islamic Republic of Iran, and what should be Iran's military defense strategy against such efforts? Based on the new theory of realism, the present study seeks to identify and analyze the geopolitical factors influencing this military coalescence, and has tried to investigate the most appropriate strategies for the Islamic Republic of Iran's approach to the formation of such a coalition. The results of the present study showed that Iranian officials need to increase their military capabilities in the face of any threat from the Persian Gulf states, as well as try to take advantage of religious, cultural, economic and political opportunities to reduce the tensions in the Persian Gulf and take mutual trust.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Military-Arabian Coalescence
  • Security
  • South-West Asia
  • Geopolitics
  • Military Defense Strategy
اخوان کاظمی، بهرام (1383). «نقش سازمان های منطقه ای در پایداری امنیت کشورهای عضو»، ماهنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، سال نوزدهم، شماره پنجم و ششم.
آذرشب، محمدتقی و  مومنی، محمدجواد(1396). «الزامات امنیت منطقه ای و استراتژی امنیتی ایران در خاورمیانه»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال اول، شماره 2، پاییز.
برزگر، شیرزاد (1380). چالش های امنیتی جمهوری اسلامی ایران، تهران: معاونت سیاسی نیروی زمینی سپاه.
بزرگمهری، مجید و طباطبایی، سیدمهدی (1397). «تأثیر فعالیت های مسالمت آمیز انرژی هسته ای ایران بر امنیت منطقه خلیج فارس»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال اول، شماره 4، بهار.
بهشتی، محمد باقر، نادر زالی (۱۳۹۰). «شناسایی عوامل کلیدی توسعة منطقه‌ای با رویکرد برنامه ریزی بر پایة سناریو: مطالعه موردی استان آذربایجان شرقی»، مجله برنامه ریزی و آمایش فضا، شماره ۱، پیاپی ۷۱.
بوزان، باری (۱۳۷۹). «گفت و گوی علمی: آشنایی با مکتب کپنهاگ در حوزه مطالعات امنیتی». فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سوم، شماره ۳.
بوزان، باری (۱۳۸۹). مردم، دولت ها و هراس، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
بوزان، باری؛ ویور، الی و دو ویلد، پاپ (۱۳۸۶). چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی)
پورمحمدی، محمدرضا و زالی، نادر (1389). «تحلیل نابرابری های منطقه ای و آینده نگاری توسعه، (نمونه موردی: آذربایجان شرقی)»، مجله جغرافیا و برنامه ریزی، دانشگاه تبریز.
حافظ‌‌نیا، محمدرضا (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، تهران: انتشارات سمت.
خانی، علی عبدالله (1383). نظریه های امنیت؛ مقدمه ای بر طرح ریزی دکترین امنیت ملی، چاپ دوم، تهران، انتشارات موسسه فرهنگی مطالعاتی ابرار معاصر.
درویشی، فرهاد (1379). «تالکوت پارسونز و مسأله امنیت ملی»، فصلنامه امنیت ملی، سال اول، شماره سوم، بهار.
رحیمی، رضا (1397). بررسی دلایل و زمینه های ژئوپلیتیکی شکل گیری ائتلاف نظامی عربی خلیج فارس و آثار آن بر روی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری به راهنمایی دکتر کیومرث یزدان پناه، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
روشندل، جلیل (1374). امنیت ملی و نظام بین المللی، تهران: انتشارات سمت.
علینقی، امیرحسین (1381). «جایگاه امنیت ملی در استراتژی ملی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال پنجم، شماره دوم، تابستان.
غلامپور، احمد (1389). «راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران در برابر تهدیدات آمریکا»، مجله سیاست دفاعی، سال هجدهم، شماره 72، پاییز.
کرمی، کامران(1398). ناتوی عربی و ایران؛ روند تحولات و ارزیابی مخاطرات، موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران.
ملک زاده، ندا و دیگران (1395). «شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر توسعه شهری با رویکرد آینده نگاری، (مطالعۀ موردی: کلانشهر کرج)»، مجلّة جغرافیا و توسعة فضای شهری، سال سوم، شمارۀ، ۲ پاییز و زمستان.
منصوری مقدم، محمد (1391). سیاست خارجی عربستان سعودی در قبال جمهوری اسلامی ایران، رسالة دکتری به راهنمایی دکتر محمد فرهاد عطایی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
Brilmayer, L (1994). American Hegemony, New Haeven: Yale University Press.
Garfinkle, A (2015). The Geopolitical Frame in the Contemporary Middle East, Published for the Foreign Policy Research Institute by Elsevier Ltd, July 14.
Gelpi, Ch (1999). Allance as Instruments of Intra Allied Control, in Haftendorn, Keohane and Wallander, Op.Cit.
George, J (1993). Of Incarceration and Closure: Neo-Realism and New/ Old World, Millennium, Journal of International Studies, Vol. 6, No. 12.
Ray, J (1998). Global Politics, NewYork Vanderbit University.
The Hill Website (2017). An 'Arab NATO' Including Israel Can Exist if it Stays Quiet, 24 May.
Waltz, K (1979). Theory of International Politics.
Wolfers Arnold (1962). National Security an Ambigous Symbol‚ [In English],   Baltimore John Hopking University Press.