نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

 با توجه به تحولات بین­ المللی، دیگر دولت­ها بازیگران اصلی نظام بین ­الملل تلقی نمی­ شوند، علاوه بر دولت­ها سایر بازیگران غیر­رسمی از جمله دانشگاه­ها و سازمان­ های بین­ المللی که بنیانی علمی دارند-از جمله سازمان بهداشت جهانی(WHO)- در سیاست­گذاری­ های جهانی اثرگذار می­ باشند. از جهتی امروزه شاهد تحریم­ های یک­جانبه و چندجانبه علیه کشورهایی چون ایران هستیم و بهره برداری از مکانیسم­ های بین­ المللی برای رفع چنین محدودیت­ هایی بالاخص در وضعیت همه­ گیریِ جهانی کروناویروس بیش از پیش ضروری به نظر می­رسد. از آنجایی که در وضعیتِ پاندمیِ کروناویروس، دولت‌ها ملی عمل می‌کنند اما ویروس مرز نمی‌شناسد لذا اتخاذ یک پلتفرم مبتنی بر همکاری جهانی لازم به نظر می­رسد. این پژوهش از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی محسوب می­ گردد و از روش کتابخانه­ ای و با استفاده از رویکردهای مختلف جهت تبیین موضوع استفاده می­ شود. در این پژوهش سعی بر آن است تا به عمده­ترین فرصت­ها و چالش­هایی که «دیپلماسی علم» در اختیار کشورها قرار می­ دهد پرداخته شود؛ نهایتا واکاوی چیستی، چرایی و اهمیت دیپلماسی علم و فناوری برای ایجاد و تقویت سیستم‌های سلامت یکپارچه و نیز ظرفیت‌سازی برای آمادگی در مقابل بحران‌ها، دسترسی عادلانه و همگانی به خدمات بهداشتی با کیفیت، مهمترین هدف این نگاره در نظر گرفته می­ شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Technological Technocracy: A Theoretical Representation of "Science and Technology Diplomacy" in the Time of the Corona Epidemic

نویسندگان [English]

  • saeed chehrazad 1
  • maryam fakhrabadi 2
  • fatemeh baee 3

1 PhD in Political Science, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.

2 Master of International Relations, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

3 Master of Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

Due to international developments, other governments are no longer considered to be the main actors in the international system, in addition to governments, other informal actors, including universities and international organizations that have a scientific basis. Including the World Health Organization (WHO) - are influential in global policy. In a sense, today we are witnessing unilateral and multilateral sanctions against countries such as Iran, and the use of international mechanisms to remove such restrictions, especially in the context of the global coronavirus epidemic, seems even more necessary. . Since in a coronavirus pandemic situation, governments act nationally but the virus knows no borders, it seems necessary to adopt a platform based on global cooperation. This research is a descriptive-analytical research and library method is used to explain the subject using different approaches. In this research, an attempt is made to address the main opportunities and challenges that "science diplomacy" provides to countries; Finally, the study of what, why and the importance of science and technology diplomacy to create and strengthen integrated health systems as well as capacity building for crisis preparedness, equitable and universal access to quality health services, is considered the most important goal of this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Science and technology diplomacy
  • technocracy
  • science policy
  • global health diplomacy
  • the Corona epidemic
آقایی، داود و جوادی، محمود (1396) دیپلماسی علم؛ مفاهیم، رویکردها و تجارب، تهران: نشر حقوق یار.
برزگر، کیهان (1399، 8 اردیبهشت 1399). «دیپلماسی هوشمند در عصر کرونا»، روزنامه شرق.
بنیادی نائینی، علی، صدوق، محمود(1396). «شناسایی عوامل موثر بر توسعه دیپلماسی علم و فناوری»، مطالعات قدرت نرم، سال 7، شماره 17.
بیانی، فرهاد (1399). «نظام علم جهانی؛ یک انتخاب یا یک ضرورت؟»، در جستارهایی در آموزش عالی، علم و بحران کرونا در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
چهرآزاد، سعید (1399، 26 فروردین). «مجال‌ها و جدال‌های «دیپلماسی علم» در وضعیتِ پاندمیک (کویید-۱۹)»، برگرفته از لینک زیر:  http://irdiplomacy.ir/fa/news/1990727
داودی، علی اصغر (1393). «دیپلماسی علم و فناوری ایران در افغانستان: فرصت ها و چالش ها»، پژوهش های راهبردی سیاست، سال 3 ، شماره 11.
دیویس، لوید و رابرت جی پتمن (1396). دیپلماسی علم روزی نو یا صبحی کاذب؟، ترجمه جواد مشایخ، عفت نوروزی، سعیده صارمی، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
روفینی، پیر برونو (1397) علم و دیپلماسی بعد جدیدی از روابط بین الملل، ترجمه سید مهدی قائمی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ذولفقازاده، محمدمهدی و دیگران (1394). «تجربه دیپلماسی علم و فناوری در دنیا: کاوشی در نهادها، اولویت ها و اقدام های چند کشور منتخب»، سیاستنامه علم و فناوری، دوره 5، شماره 1.
ذولفقازاده، محمدمهدی و دیگران (1395). «نقش دیپلماسی علم و فناوری در بهبود چالش های شرکت های دانش بنیان»، فصلنامه رشد فناوری، سال 12، شماره 48.
رفیع، حسین و نیکروش، ملیحه (1392). «دیپلماسی عمومی و قدرت نرم با تاکید بر قدرت نرم ایران در عراق»، پژوهشنامه روابط بین الملل، دوره 6، شماره 22.
رفیع، حسین و نیکروش، ملیحه (1392). «دیپلماسی عمومی و قدرت نرم با تاکید بر قدرت نرم ایران در عراق»، پژوهشنامه روابط بین الملل، دوره 6، شماره 22.
صدوق، محمود و بنیادی نائینی، علی (1395). آشنایی با دیپلماسی علم و فناوری، تهران: نشر آینده پژوه.
صنیع اجلال، مریم (1396). «دیپلماسی علم و فناوری: راهبردی نو در توسعه کشورهای اسلامی»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال ششم، شماره 23.
عبدالحسین زاده، محمد (1394). رویکردهای جدید در دیپلماسی علم و فناوری، نشریه نشاء علم، شماره 1.
فیروزآبادی، مرتضی (1390). بررسی مفهومی دیپلماسی علم و فناوری و ترسیم وضع موجود در جمهوری اسلامی ایران، تهران: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری.
قدیمی، اکرم (1396) «کارکرد دیپلماسی علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه سیاست، دوره 47، شماره 1.
کفاشیان کاخکی، مجتبی و خلیلی، محسن (1398). «نقش ارتباط علمی در فرآیند تولید دانش در علوم انسانی»، پژوهشنامه کتابداری و اطلاع رسانی، سال 9، بهار و تابستان.
کولایی، الهه و عزیزی، حمیدرضا (1396). «دیپلماسی علمی ایران در روابط با گرجستان»، فصلنامه سیاست، دوره 47، شماره 4.
گلچا، آنمول (1399، 12 اردیبهشت). «دیپلماسی سلامت جهانی در هنگامۀ کووید-19»، ترجمه سعید چهرآزاد. برگرفته از لینک زیر:  https://www.irthink.com/coronavirus-diplomacy/
گلشن پژوه، محمودرضا (1387). جمهوری اسلامی و قدرت نرم؛ نگاهی به قدرت نرم افزاری جمهوری اسلامی ایران، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
ماحوزی، رضا (1399). «کرونا ویروس و دوگانه ناسیونالیسم و انترناسیونالیسم»، در جستارهایی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بحران ویروس کرونا در ایران، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
محسنی سهی، هدی سادات و محسنی سهی، فریبا سادات (1394). «تاثیر دیپلماسی علم و فناوری بر افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، نشریه مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال 4، شماره 1.
مقیمی، طلیعه؛ آراسته، حمیدرضا و محمدخانی، کامران (1395). «مدل پیشبرد دیپلماسی علم و فناوری در کشور از زاویه مطالعات میان رشته ای نظام های آموزش عالی و سیاست خارجی؛ مورد مطالعه دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی»، فصلنامه میان رشته ای در علوم انسانی، دوره 8، شماره 4.
موسوی زارع، جواد و دیگران (1396). «بررسی و تحلیل جایگاه علم و فناوری در عرصه قدرت سخت، نرم و هوشمند»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 13، شماره 3.
موسوی موحدی، علی اکبر و کیانی بختیاری، ابوالفضل (1395). «دیپلماسی علمی و فناوری»، نشریه نشاء علم، سال دوم، شماره 2.
میرحسینی، عبدالحمید و محمدی دوستدار، حسین (1393). «دیپلماسی علمی به مثابه قدرت نرم»، مطالعات قدرت نرم، سال 4. شماره 11.
میرعمادی، طاهره (1396). مقدمه ای بر دیپلماسی علم و فناوری، تهران: مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
نوروزی، عفت و دیگران (1395). «ارائه چارچوبی تحلیلی برای مفهوم دیپلماسی علم و فناوری»، تهران: ششمین کنفرانس بین المللی و دهمین کنفرانس ملی مدیریت فناوری.
همایون، محمدهادی و بنی اسد، رضا (1399). آزمون کرونا؛ دیدگاه ها و راهبردها، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).