نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشیار روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

استحاله شوروی و انفصال آن به موجودیت‌های سیاسی نوظهور، فصل جدیدی در ماهیت سیاست در مناطقی که سابقا بخشی از این ابرقدرت بودند، به وجود آورد. یکی از مهم‌ترین این مناطق، آسیای مرکزی بود. پیرو این بحث، چین و ایران به عنوان دو قدرت منطقه‌ای برای ایفای نقش در این منطقه، با وصف وجود اختلافات، رقابت‌‌‌ها و منافع گاها متعارض، در کنار پیوندهای تاریخی و فرهنگی با کشورهای آسیای مرکزی، مطرح شدند. آسیای مرکزی، بالقوه توانایی تبدیل شدن به میدان همکاری و تعقیب منافع همسو برای دوکشور را دارا می‌باشد. پس مطالعه منطقه‌ای، قائل شدن سه ‌‌‌می‌استراتژیک از سیاست خارجی برای نگاه به شرق، باز تعریف سیاست‌ها و پیگیری منافع امنیتی، اقتصادی و فرهنگی مرتبط با این گستره جغرافیای و ورود جمهوری اسلامی ‌ایران به کارزار میدانی که سالهاست تحرک چشمگیری در این حوزه نداشته است، ضرورت پیدا میکند. مدل نظری این پژوهش نوواقع گرایی است و اطلاعات و داده‌‌‌ها به روش کیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنتی جمع آوری و به شیوه توصیفی-تحلیلی، مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Feasibility study of China-Iran cooperation in Central Asia based on realist views

نویسندگان [English]

  • aboumohammad asgharkhani 1
  • mohammadbagher mokaramipour 2
  • sobhan mohammadi 3

1 Associate Professor of International Relations, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Master student of political science, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

3 Master student of International Relations, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

The transformation of the Soviet Union and its disintegration into emerging political entities created a new chapter in the nature of politics in areas that were formerly part of this superpower. One of the most important of these areas was Central Asia. Following this discussion, China and Iran emerged as two regional powers to play a role in the region, despite differences, rivalries, and sometimes conflicting interests, along with historical and cultural ties with Central Asian countries. Central Asia has the potential to become a platform for cooperation and pursuit of common interests for both countries. So a regional study, three strategic approaches to foreign policy to look to the east, redefine policies and pursue security, economic and cultural interests related to this geographical area and the entry of the Islamic Republic of Iran into a field campaign that has not been significant in this area for years. It becomes necessary. The theoretical model of this research is realism, and the information and data will be collected qualitatively using library and Internet resources and will be examined in a descriptive-analytical manner.

کلیدواژه‌ها [English]

  • China
  • Iran
  • Central Asia
  • neo-realism
  • geostrategic
  • geopolitical Security
ابوالحسن‌شیرازی، حبیب‌اله (1386). «تکرار بازی بزرگ در آسیای مرکزی»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 2، بهار.
ابوالحسن شیرازی، حبیب الله؛ مجیدی، محمدرضا (1382). سیاست و حکومت در آسیای مرکزی، تهران: نشر قومس.
احمدی، حسن (1392). راهبرد جدید آمریکا در خاورمیانه و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران ابعاد نظری قدرت هوشمند، تهران: انتشارات میزان.
امیدوارنیا، محمدجواد (1377). «ملاحضات امنیتی چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات آسیاسی مرکزی و قفقاز، سال هشتم، دوره سوم، شماره 22، بهار، صص 76-80.
امیراحمدیان، بهرام؛ صالحی دولت آباد، روح الله (1392). «اهداف و راهبردهای سیاست خارجی چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 84، زمستان، صص 1-30.
بوزان، باری و الی ویور (1388). مناطق و قدرتها، ترجمه رحمان قهرمانپور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
داداندیش، پروین (1386). «گفتمان ژئوپلتیک در آسیای مرکزی: عرصه‌های تعامل ایران و روسیه»، فصلنامه ژئوپلتیک، شماره 1.
ربیعی، حسین و محمدپور، علی (1396). «تحلیل روند و ویژگی‌های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران با تأکید بر بنیان‌های جغرافیای نظامی»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 3، شماره 4، صص  47-74.
رضایی، مسعود؛ جهانیان، شهاب (1394). «امنیت منطقه ای در قلمرو اوراسیا و جایگاه ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و دوم، شماره 82.
زرگر، افشین؛ شاحیدر، عبدالکریم؛ کوشا، محمدمهدی و عباسی سرمدی، مهدی (1396). «استراتژی روسیه در استفاده از قدرت نرم در الحاق کریمه و نقض اصل حاکمیت و عدم مداخله»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 7، شماره 1، صص 86-105.
زین العابدین، یوسف؛ میرزمانی، سید جواد (1391). تحلیل انقلاب مخملین در تحولات آسیای مرکزی و قفقاز و تاثیر آن بر منافع ملی جمهوری اسلا‌‌‌می‌ایران، مجله چشم انداز جغرافیایی (مطالعات انسانی)، سال هفتم، شماره 18، بهار.
سرهنگ زاده، حسین (1386). مولفه‌های شکل دهنده سیاست خارجی چین در خاورمیانه از 1991-2005، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی.
سنایی، مهدی؛ عطری سنگری، فاطمه (1390). «مقایسه تحلیلی سیاست خارجی ایران و روسیه در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، شماره 9، پاییز و زمستان.
صرامی، مائده (1394). جایگاه مولفه فرهنگ در سیاست خارجی ایران و چین در آسیای مرکزی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی.
صفوی، فاطمه (1393). «تعاملات چین در منطقه آسیای مرکزی»، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران، 22 شهریور، بنگرید به: http://www.tisri.org/Default.aspx?tabID=16469: تاریخ مراجعه 12/12/1394.
طاهر نژاد، امید (1394). «رقابت و همکاری؛ جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه»، اندیشکده راهبردی تبیین، 26 مرداد، بنگرید به: http://tabyincenter.ir/index.php/menu-examples/child. تاریخ مراجعه: 29/02/1395.
عزیزی، تهمینه (1393). «استراتژی آمریکا در آسیای مرکزی»، فصلنامه نهضت، سال چهارم، شماره 13، بهار.
عزیزی، حمیدرضا (1397). «چشم‌انداز روابط ایران و کشورهای آسیای مرکزی در سال 1397»، مقاله ایراس، تاریخ انتشار : یکشنبه ۱۹ فروردین ۱۳۹۷ ساعت ۲۳:۲۹.
فاطمی‌نژاد، سید احمد؛‌‌‌هاشمی، محمدرضا (1395). «منطقه گرایی ایران و آسیای مرکزی در پرتو جهانی شدن: طرحی برای جامعه بین الملل منطقه ای»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره ششم، شماره 21، صص 6-5.
قشلاقی نیگجه، افشین و توحیدی، احمدرضا (1397). «واکاوی جنگ رژیم بعث عراق علیه ایران از منظر حقوق بشردوستانه»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 4، شماره 3، صص 105-120.
قوام، عبدالعلی (1395). اصول سیاست خارجی و سیاست بین الملل، تهران: انتشارات سمت.
کرم رضایی، سعیده؛ بیات، درویشعلی (1393). «راهبرد ناتو در آسیای مرکزی و قفقاز و تاثیر آن بر امنیت منطقه ای جمهوری اسلا‌‌‌می‌ایران»، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و سوم، شماره 89، زمستان، صص 105-138.
کرمی، جهانگیر؛ عزیزی، حمیدرضا (1392). «روابط امنیتی چین با آسیای مرکزی: از پیوندهای امنیتی تا مجموعه امنیتی منطقه ای»، مطالعات اوراسیای مرکزی، سال ششم، شماره 12، بهار و تابستان، صص 135-154.
کرمی، جهانگیر؛ کوزه گر کالجی، ولی (1393). «الگوهای ضد هژمونیک ایران، روسیه و چین در آسیای مرکزی»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 85، بهار، صص 127-159.
کولایی، الهه؛ تیشه بار، ماندانا (1389). «مطالعه تطبیقی رهیافت‌های امنیت انرژی چین و ژاپن در آسیای مرکزی»، پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، شماره 71، بهار، صص 123-140.
گودرزی، حمید (1395). تقابل ایران و آمریکا و تاثیر آن بر روابط ایران و کشورهای آسیای مرکزی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلا‌‌‌می‌واحد تهران مرکزی.
محمودی، محسن (1390). پس از دو سال، آیا سیاست باراک اوباما در مورد اسرائیل تغییر کرده است؟، فصلنامه مطالعات منطقه ای، اسرائیل شناسی، آمریکا شناسی، سال دوازدهم، شماره 2، بهار.
معتمدنیا، منا (1395). چالشها و فرصتهای دیپلماسی عمو‌‌‌می‌چین در آسیای مرکزی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
مهدی زاده، اکبر (1390). «به کارگیری قدرت نرم در سیاست خارجی چین در قبال آسیای مرکزی»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 75، صص 94-111.
زمانی محجوب، حبیب (1388). «جغرافیای تاریخی سمرقند و بخارا»، تاریخ پژوهان، شماره 17.
نای، جوزف (1387). قدرت نرم؛ ابزارهای موفقیت در سیاست بین الملل، ترجمه سید فخر روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
نقیب زاده، احمد (1387). «بازی بزرگ در آسیای مرکزی: ابزارها، اهداف و استراتژی‌‌‌ها»، دو فصلنامه ایراس، سال سوم، شماره سوم، پاییز، صص 59-72.
نورمحمدی، خسرو (1374). «روابط اقتصادی جمهوری اسلا‌‌‌می‌ایران با کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز»، فصلنامه مطالعات اوراسیای مرکزی، سال هیجدهم، شماره 68، زمستان.
وثوقی، سعید و صفری، عسگر (1396). «نقش قزاقستان در گسترش روابط ایران و چین در آسیای مرکزی»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 10، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 467-484.
هرزیگ، ادموند (1375). ایران و حوزه جنوبی شوروی، ترجمه کاملیا احتشا‌‌‌می‌اکبری، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
Andrew, Korybko (2015). Hybrid Wars: "The Indirect Adaptive Approach To Regime Change",Project of the Institute for Strategic Studies and Predictions PFUR .
Alfred J., Andera (2014). " The Silk Road in World History: A Review Essay" , Asian Review of World Histories, Vol. 2, No.1.
Boulnois, Luce; Mayhew, Bradley; Sheng, Angela Yu-Yun(2005), " Silk Road: monks, warriors & merchants on the Silk Road", Odyssey Publications.
Fedorenko, Vladimir (2013). “The New Silk Road Initiatives in Central Asia”, Rethink Institute Washington DC, Paper 10.
Hook, Leslie (2011). Financial Times, Available at: www.ft.com, Accdeeed on: 23 April 2014.
Kallio, Jyrki (2016). “china’s new foreign politics”, FIIA BRIEFING PAPER 189, January.
KuzmInA, Yelena (2013). “Russia and China in Central Asian Economies: Can They Ever Cooperate?”, The RAS Institute of Economics.
Jackson, Alexander (2009), “china and central Asia”, Caucasian review of international affairs, Tuesday, No.33.
Jonathan, Joseph (2015). "Realism and Neorealism in International Relations Theory", The Encyclopedia of Political Thought.
Margaret, Scott & Westenley, Alcenat (2008). " Revisiting the Pivot: The Influence of Heartland Theory in Great Power Politics" , Comparative Strategy, Vol.22.
Najimdeen, Bakare & Minahil R. Toor (2019). " REVISITING MACKINDER’S HEARTLAND THEORY: IDENTIFYING THE EMERGENCE OF A COMPLEX POWER COMPETITION IN THE INDIAN OCEAN REGION" , Przegląd Strategiczny, Vol. 12.
Sutter, Robert (2008). “Durability in china’s strategy toward central Asia-reasons for optimism”, china and Eurasia forum quarterly, vol. 6, No.1.
Swanstrom, Nikolas, (2005). “China and Central Asia: A New Great Game or Traditional Vassal
Niklas, Swanström (2011). " China and Greater Central Asia: New Frontiers?" , Central Asia-Caucasus Institute & Silk Road Studies Program –A Joint Transatlantic Research and Policy Center.
Truong, Thi Thu Ngan(2016), "Neo-realism and the Balance of Power in Southeast Asia" , CEEISA – ISA 2016.
Relations”, Journal of Contemporary China, Vol. 14, No. 45.
Pirani, Simon (2010). “Central Asian Energy: the Turning Point,” Emerging Markets, Available at: http://www.emergingmarkets.org/Article/2478245/CENTRALASIANENERGY-The-turning-point.html, Accessed on: 28 March 2014.
Purros, Papadimitriou & Victoria, Pistikou (2014). " Economic Diplomacy and Security in Sovereign States"  , Procedia Economics and Finance, Vol. 9.
Xiangming, Chen & Fakhmiddin, Fazilov (2018). " Re-centering Central Asia: China’s “New Great Game” in the old Eurasian Heartland", PALGRAVE COMMUNICATIONS, Vol.4, No. 71.