نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی واحد ایرانشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ایرانشهر، ایران

2 دانش اموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

بررسی ویژگی های قدرت های بزرگ از حیث تأثیرگذاری بر مؤلفه های روابط بین الملل و نیز ایفای نقش در مناطق و قلمروهای ژئوپلیتیکی جهان به منظور تأمین منافع خود از اهمیت خاصی برخوردار است. با وقوع حوادث یازده سپتامبر ۲۰۰۱، امنیت ملی آمریکا به چالش کشیده شد و سیاست خارجی آن را از بحران معنا رها ساخت. آمریکا با این تلقی که خاورمیانه کانون تهدیدهای نامتقارن تروریستی است، توجه خود را به این منطقه معطوف نمود و اعلام کرد که، آماده است ریشه های تروریسم را حتی با بکارگیری سیاست یک جانبه گرایی بخشکاند. در واقع، آمریکایی ها قصد دارند هژمونی خود را {به خصوص درخاورمیانه} تثبیت نمایند. سوال اصلی پژوهش این است که نقش و اهمیت ژئوپلیتیک در طراحی استراتژی امنیت ملی آمریکا در دولت های جورج دبلیو بوش و باراک اوباما چه بود؟ کوتاه آنکه، اتخاذ استراتژی پاک سازی سرزمین های خاستگاه تروریسم از وجود گروه های تروریستی و ایجاد تغییرات بنیادین در ساختارهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی این سرزمین ها در راستای منافع و ارزش های آمریکا و تامین امنیت ملی این کشور موجب تقویت نقش و اهمیت ژئوپلیتیک به میزان های متفاوت در طراحی استراتژی ژئوپلیتیکی امنیت ملی آمریکا در دولت های جورج دبلیو بوش و باراک اوباما شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Geopolitics in Designing a US National Security Strategy (Bush and Obama)

نویسندگان [English]

  • leila khodabakhshi 1
  • mohammadhossein nejati 2

1 Faculty member of Iranshahr Branch, Islamic Azad University, Iranshahr, Iran

2 Graduate of International Relations, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

چکیده [English]

aInvestigating the characteristics of the great powers in terms of influencing the components of international relations as well as playing a role in the geopolitical regions and territories of the world in order to secure its own interests is of particular importance. With the events of 9/11, American national security was challenged, and its foreign policy left the crisis of meaning. Considering the Middle East as the focus of asymmetric terrorist threats, the United States turned its attention to the region and declared that it was ready to partake of the roots of terrorism even with the use of unilateralism. In fact, Americans intend to consolidate their hegemony [especially in the Middle East]. The key question is what was the role and importance of geopolitics in the design of the US national security strategy in the administrations of George W. Bush and Barack Obama? In short, adopting a strategy of clearing the territories of terrorism from terrorist groups and making radical changes to the political, economic, military, and cultural structures of these lands in the interests of American values ​​and national security reinforces its role and importance. Geopolitics has been to varying degrees in the design of the US national security geopolitical strategy under the administrations of George W. Bush and Barack Obama.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geopolitics
  • Strategy
  • Hegemony
  • Middle East
  • Terrorism
آجرلو، محمدجعفر و علی اعتبار (1388) جایگاه قدرت نظامی در تثبیت هژمونی آمریکا(پس از پایان جنگ سرد) فصلنامه ژئوپلیتیک، سال چهارم، شماره سوم.
احمدی­ پور، زهرا، رضا جنیدی و فردوس آقا گل­زاده (1395) مفهوم­ سازی گفتمان ژئوپلیتیکی تروریسم؛ تصویرسازی ژئوپلیتکی دولت بوس از خاورمیانه فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دوازدهم، شماره سوم.
اسفندیاری، محمدرضا (1384) دکترین امنیت ملی آمریکا: مبارزه با تروریسم تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر تهران.
امامزاده فرد، پرویز (1384) دکترین امنیت ملی آمریکا: گذشته، حال و چشم­ انداز آینده تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر تهران.
امینیان، بهادر (1384) پایایی و گسترش ناتو: نقش هژمونی آمریکا فصلنامه ژئوپلیتیک، سال اول، شماره دوم.
برادن، کتلین و شلی فرد (۱۳۸۴) ژئوپلیتیک فراگیر مترجم: علیرضا فرشچی، تهران: انتشارت دورة عالی جنگ.
تائب، سعید (1384) چالش ­گران و متحدان بالقوه و بالفعل در راهبرد امنیت ملی آمریکا در قرن بیست و یکم تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر تهران.
جمشیدی، محمد (۱۳۹۳) تحولات خاورمیانه در دوره اوباما و تغییر استراتژی آمریکا در قبال ایران فصلنامه روابط خارجی، سال ششم، شماره سوم.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1383) ایران و خاورمیانه تهران: انتشارات فرهنگ گفتمان.
حافظ نیا، محمدرضا و مراد کاویانی راد (۱۳۹۳) فلسفه جغرافیای سیاسی چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی، شماره ۲۵۹.
خسروی، غلامرضا (1387) آمریکا و خاورمیانه: راهبردها و چالش ­ها تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دهشیار، حسین (١٣٨۴) نومحافظه کاران و سیاست خارجی آمریکا، تهران: انتشارات سرایی.
دهشیار، حسین (۱۳۹۱) خاورمیانه: خطر استراتژیک برای آمریکا پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
سلیمانی، فاطمه (۱۳8۹) قدرت نرم در استراتژی خاورمیانه ­ای آمریکا تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
شفیعی، نوذر (۱۳۹۵) تبیین عوامل موثر بر اتخاذ استراتژی دولت ترامپ نسبت به افغانستان فصلنامه پژوهش­های روابط بین­الملل، دوره اول، شماره بیست و چهارم.
شیراوند، صارم و مصطفی زهرانی (۱۳۹۶) بررسی تاثیر فرهنگ استراتژیک بر سیاست خارجی فدراسیون روسیه فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره ۹۷.
غرایاق زندی، داوود (۱۳۹۲) اصول و مبانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: جستاری در متون در محمود یزدان فام بررسی متون سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
قاسمی، فرهاد (1384) ساخت ژثوپلیتیکی سیستم بین­ الملل نوین و استراتژی نظامی، امنیتی ایالات متحده آمریکا، فصلنامه ژئوپلیتیک، شماره 2.
کایراش، جینز (۱۳۸۳) تروریسم و جنگ­ های نامنظم، در: استراتژی در جهان معاصر مقدم­ه ای بر مطالعات استراتژیک جان بیلیس و دیگران مترجم: بابک خبیری، تهران: انتشارات ابرار معاصر.
کریمی پاشاکی، سجاد و عمران علیزاده (۱۳۸۹) تروریسم، مذهب و چالش­ های فراروی حقوق بشر فصلنامۀ حقوق بشر دانشگاه مفید قم، جلد ۴، شماره ۸۸.
کگلی، چارلز دبلیو و ویتکف اوجین آر (1382) سیاست خارجی آمریکا (الگو و روند) مترجم: اصغر دستمالچی، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
کمیسیون تدوین استراتژی امنیت ملی آمریکا (۲۰۰۱) استراتژی امنیت ملی آمریکا در قرن ۲۱ مترجمان: جلال دهمشگی، بابک فرهنگی، ابوالقاسم راه چمنی، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر تهران، چاپ دوم ۱۳۸۳.
کیوان حسینی، سیدعلی اصغر (١٣٨٣) نرم افزارگرایی آمریکا در صحنه عراق فصلنامه سیاست دفاعی، سال دوازدهم، شماره ۴٨ .
گوهرزادگان منش، حسین و رضا رحیمی (۱۳۹۳) تبیین کارکردی مفهوم ژئوپلیتیک شهر با تأکید بر مفهوم قدرت سیاسی هفتمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران (جغرافیای سیاسی شهر).
ماندل، رابرت (۱۳۹۰) چهره متغیر امنیت ملی تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ۲.
متفکر، حسین (1386) استراتژی ژئوپلیتکی آمریکا و امنیت ملی ایران فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 37، شماره 3.
محمودی، محسن و سهیل گودرزی (1391) سیاست نرم ­افزاری ایالات متحده در خاورمیانه؛ مقایسه جورج بوش و باراک اوباما فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و ششم، شماره 2.
مختاری، علی (۱۳۸۷) جایگاه نبرد با تروریسم در سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۷-۲۰۰۰) فصلنامه راهبرد، سال شانزدهم، شماره ۴۸.
مطهرنیا، مهدی (1384) مبانی نظری دکترین امنیتی آمریکا در قرن بیست و یکم میلادی در کتاب آمریکا تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر تهران.
واعظی، محمود (۱۳۸۸) رویکردهای سیاسی-امنیتی آمریکا در خاورمیانه گزارش نشست معاونت سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک.
والت، استفان ام (1383) حفظ عدم توازن جهانی: خویشتن­ داری و سیاست خارجی آمریکا مترجم: عظیم فضلی­ پور، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­ المللی ابرار معاصر تهران.
یزدان پناه درو، کیومرث (۱۳۹۱) ژئوپلیتیک و اهمیت ابعاد پنجم با مطالعه­ ی نقش قدرت اطلاعات و استراتژی رزم مدرن در قرن بیست و یکم پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره­ ی ۴۴، شماره­ی ۴.
یزدان فام، محمود (1390) جنگ پیشگیرانه، راهبرد جدید آمریکا در خاورمیانه تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
Ahmadypour, Zahra et al. (2010) Representing imaginary enemy: a geopolitical discourse. Geopolitics Quarterly, 6(4), 7-41
Bahgat, Gawdat. (2007) Iran and the United States: the Emerging Security Paradigm in the Middle East Parameters, summer, Vol.37, ISS.2. pp. 5-14.
Brzezinski,  Z(l  997),  The  Grand  Chessboard,  American  Primacy  and  its  Geostrategic  Imperlive,  New  York:  Basic  Books.
Dolby, Simon,(2005) Geopolitics, Grand Strategy and the Bush Doctrine, Institute of Defence and Strategic Studies, No 90, October 2005
Fish, M. Steven (2004), Islam and Authoritarianism, World Politics.
Gray, Colin S.(Center for Security Studies, University of Hull),(1999) Sloan, Geoffrey (Britain Royal Naval College) (1999),“Geopolitics, Geography and Strategy
http://www.infowars.com/2001/permanent-occupation-gates-admits-us-troops-to-remain-in-iraq-beyond-2018/05/15.
Ikenberry, John (2002), American’s Imperial Ambition, Foreign Policy, Vol .81, No.5.
Kushner, Harvey W (2003) Encyclopedia of terrorism, California: Sage Publications.
Leonard, Hochberg (2002) the Language of National Insecurity: Prediction,       Strategy and Geopolitics”, Advances in Competitiveness Research, Vol 10, No 1, 2002.
Prevention in the Third word, Cambridge: Cambridge University Press.
Sasnal, Patricia (2005), U.S Policy towards Actors into Arab–Israel Conflict: between Bush and Obama, PISM, Louise, International Relation of the Middle East, U.K: Oxford University Press.
Scourse. Te- Harth, Anthony Christian (2003) Geopolitics and Grand Strategy: Foundations of   American National Security”, A Dissertation in Political Science, Presented to the Faculties of the University of Pennsylvania in Partial.
Walt, Stephen (2007), Beyond Bin Laden, Reshaping U.S Foreign Policy, International Policy, Vol 26, No. 37.