نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانشیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

در فضای پسا­جنگ­سرد، الگوی ژئوپلیتیک و عملی مقامات سیاسی و امنیتی آمریکا بر این مبنا تدوین شد که نباید فضای لازم برای ظهور تهدیدات بالقوه فراهم شود. به همین جهت گفتمان­سازی ژئوپلتیکی به­عنوان ابزار اصلی در سیاست­خارجی ایالات متحده آمریکا نمود واقعی به خود گرفت و آمریکایی‌ها «اسلام سیاسی» را به­عنوان نماد تروریسم معرفی نمودند. در این راستا گفتمان­سازی ژئوپلیتیکی آمریکا با فعال­سازی استراتژی جنگ پیش­دستانه برای تحقق منافع ژئوپلیتیک یعنی مداخله­گرایی، مبارزه با تروریسم، یکجانبه­گرایی و منازعه ایدئولوژیک اجرایی شد که می­توان از آن با عنوان راهبرد ژئوتروریسم نام برد. به­عبارت بهتر، قالب‌های معنایی و گفتمانی جدیدی بعد از جنگ سرد توسط ایالات متحده جهت دشمن­سازی و دگرسازی صورت گرفت که این مسئله به ظاهر مبارزه با خشونت و تروریسم را در سرلوحه برنامه‌های ژئوپلیتیک جهانی این کشور قرار داد. لذا سوال اصلی این پژوهش عبارت از این است که میان ژئوتروریسم و گفتمان مبارزه با تروریسم امریکا در نظم پسا جنگ سرد چه ارتباطی وجود دارد؟ فرضیه پژوهش عبارت از این است که: «ژئوتروریسم بستر گفتمان سازی و مبنای سیاست راهبردی آمریکا در فضای پساجنگ سرد است که از طریق آن به مبارزه با تروریسم بنیادگرا و دشمن تمدن غرب(اسلام)، به­عنوان دگر ایدئولوژیک خود پس از سقوط شوروی پرداخته است و از طریق آن در پی تحقق مطالبات استراتژیک خود بویژه در منطقه غرب آسیا بوده است.»

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Geoterrorism and the US Counterterrorism Discourse in the New Millennium Order

نویسندگان [English]

  • Majid Abbasi 1
  • Sarem Shiravand 2
  • Mohammad javad Fathi 3

1 Associate Professor of International Relations, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran

2 PhD student in Political Geography and Geopolitics, University of Tehran

3 PhD student in Political Science, Shahed University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In the post-Cold War space, the geopolitical and practical model of US political and security officials has been formulated that there should be no room for the emergence of potential threats. Therefore, geopolitical discourse as a major tool in US foreign policy has become a reality, and Americans have labeled "political Islam" as a symbol of terrorism. In this regard, US geopolitical discourse was implemented by activating a pre-emptive war strategy to realize geopolitical interests: interventionism, counterterrorism, unilateralism, and ideological conflict, which can be referred to as geoterrorism strategy. . To put it another way, new post-Cold War semantic and discourse forms were introduced by the United States to antagonize and alienate them, which apparently put the fight against violence and terrorism at the forefront of its global geopolitical agenda. So the main question of this study is what is the relationship between geoterrorism and the US counterterrorism discourse in the post-Cold War order? The research hypothesis is that: "Geoterrorism is the bedrock of the discourse and the basis of US strategic policy in the post-Cold War space through which it fights against fundamentalist terrorism and the enemy of Western civilization (Islam) as its ideological counterpart after the fall of the Soviet Union. It has sought to fulfill its strategic demands, especially in the West Asian region."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geoterrorism
  • Discourse
  • Geopolitics
  • Terrorism
  • Hostility
  • Identification
افضلی، رسول و امیری، علی (1390). «بنیادهای شناخت شناسی و روش‌شناسی نظریه‌های پست مدرن در جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک»، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره77، پاییز.
افضلی، رسول و همکاران (1390). «ژئوتروریسم: رویکردی جغرافیایی به تروریسم»، مدرس علوم انسانی- برنامه­ ریزی و امایش سرزمین، دوره پانزدهم، شماره یک، بهار.
ایکنبری، جی جان (1382). تنها ابرقدرت هژمونی آمریکا در قرن21، ترجمه عظیم فضلی پور، تهران: مؤسسه فرهنگی ابرار معاصر تهران
برژینسکی، زبیگنیو (1384). «عراق و تنها ابرقدرت»، ترجمه سروش نجات، فصلنامه راهبرد، شماره 28.
بزرگمهری، مجید (1382). «سیاست خارجی آمریکا به رهبری نومحافظه کاران»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 199 و 200.
بی نا (1386). تاریخ کاربرد اصطلاح تروریسم و مشکلات تعریف آن، ترجمه سید غلامرضا تهامی، در تروریسم و حقوق بین‌الملل، تهران: مؤسسه اندیشه سازان نور.
جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال سوم، شماره 8، بهار.
حق­پناه، جعفر و محمد رحیمی (1390). ژئوپلیتیک افغانستان و تحولات منطقه غرب اسیا، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق.
دیلمی معزی، امین (1378). «روندهای کلان نظام بین‌الملل در اغاز هزاره سوم»، ره آورد سیاسی، شماره 20.
رایش، والتر (1381). ریشه های تروریسم، ترجمه سید حسین محمدی نجم، تهران: دوره عالی جنگ
سلیمانی، رضا (10 فروردین 1392). «نقدی واسازانه بر مفهوم سازی گفتمان غربی از تروریسم»، به نقل از درگاه مطالعات تروریسم.
سلیمانی، رضا (1385). «آشفتگی معنای تروریسم»، فصلنامه علوم سیاسی، سال نهم، شماره 4.
سنبلی، نبی (1380). «استراتژی آمریکا در جنگ علیه تروریسم»، ماهنامه نگاه. شماره 19، بهمن.
فوکو، میشل (1374). حقیقت و قدرت، ترجمه بابک احمدی، به نقل از: «سرگشتگی نشانه‌ها: نمونه‌هایی از نقد پسامدرن»، گزینش و ویرایش مانی حقیقی، تهران: نشر مرکز
قادری، روح اله و ذوقی بارانی، کاظم (1390). «نقدی بر مبانی نظری و عملی سیاست ضد تروریستی آمریکا». مجله سیاست دفاعی. سال نوزدهم. شماره 76. پاییز. صص 101- 152.
قربانی شیخ نشین، ارسلان و آسوده، رضا (1398). «آمریکا و جمهوری اسلامی ایران: از جنگ سخت تا جنگ نرم»، فصلنامه پژوهش های راهبردی انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 6، تابستان.
قنبری سلحشور، محمدرضا و آقارضایی، نادیا (1397). «جنگ نرم علیه کشورهای مخالف هژمونی آمریکا (ویژه جنگ رسانه‌ای علیه ایران)»، فصلنامه پژوهش های راهبردی انقلاب اسلامی، سال اول، شماره 3، پاییز.
گوهری مقدم، ابوذر (1387). «مروری بر تغییر پارادایمی در سیاست خارجی آمریکا در دوران بوش»، مجله راهبرد یاس، شماره 16، زمستان، صص 258-280
محمدی، منوچهر (1388). «برخورد تمدن­ها یا برخورد نظام سلطه»، فصلنامه انقلاب اسلامی، سال پنجم، شماره 16، بهار.
مشیرزاده، حمیرا (1386). «چرخش در سیاست خارجی ایالات متحده و حمله به عراق: زمینه‌های گفتمانی داخلی»، فصلنامه سیاست، سال 37، شماره2، صص 153- 190
مصلی نژاد، عباس (1387). «تحولات الگویی سیاست خارجی آمریکا بعد از جنگ سرد»، فصلنامه سیاست، دوره 38، شماره 1، بهار.
نقیب زاده، احمد (1388). تاریخ دیپلماسی وروابط بین الملل، تهران: نشر قومس.
ویتکوپف، یوجین آر. و مک کورمیک، جیمزام (1381). سرچشمه‌های درونی سیاست خارجی آمریکا، ترجمه جمشید زنگنه، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.        
هال، استوارت (1382). غرب و بقیه: گفتمان و قدرت درمجموعه مقالات دولت، فساد و فرصت‌های اجتماعی، ترجمه حسین راغفر، تهران: انتشارات نقش و نگار.
هانتینگتون، ساموئل (1384). چالش‌های هویت در آمریکا، ترجمه محمود رضا گلشن پژوه و دیگران، تهران: مؤسسه ابرار معاصر.
هوارث، دیوید (1377). «نظریه گفتمان»، علی اصغر سلطانی، فصلنامه علوم سیاسی، سال اول، شماره دوم.
Bobyk, Blair & Moore, Peter (2001). Summery Of Key Points On Trends in U. S. Foreign Policy, Canadian Center for Foreign Policy Development , April 12.
Chomsky, Noam (2003).  Hegemony or Survival: America’s Global Quest For Global Dominace. New York: Henry Holt and Company.
Dedeogklu, Beril & Bermuda,q (2003). Triangle: Comparing Official Definitions of Terrorist Activity & quot; Terrorism and Political Violence, Vol.15, No.3 (Autumn).
Falk ,Richard A (2003). A dual Reality: Terrorism against state and terrorism by the state in Charles W. Kegley Jr. (Ed), The New Global Terrorism: Characteristics Causes, Controls, (Prentice Hall)
Jenkins, Philip (2013). Images of Terror: what we can and cant know about terrorism, New York: Aldine de Gruyter.
Ikenberry, G. J (2011). “The End of Neo-Conservative moment,” Survival, 46 (1): 7-22.
Hansen, Birthe (2012). Unipolarity and middle East. Richmond, Surrey: Curzon Press.
Shultz, George P (1985). "Terrorism and the Modem Word" October 25, 1984, Speech, Department of State Bulletin, No. ۸۴,  December.
Safaer, A (2013). “On the Necessity of Pre-emption”, European Journal of International Law, 14 (2): 209-26.
Townsend, Charles (2002). Terroris: Avery short Interosuction, (Oxford: Oxford university press..
Laura, Rozen (2003). “Contract”, Washington Monthly, Vol. 35. October.
White, Jonathan R (2005). Terrorism and Homeland Security: an Introduction, Wasdsworth Publishing.