نوع مقاله : مقاله علمی- پژوهشی مستقل

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

DOR:20.1001.1.25884565.1398.3.11.7.8
دولت‌ها همواره در پی به حداکثر رساندن قدرت خود در نظام بین‌الملل بوده و برای نیل به این مهم دست به رقابت با دیگر بازیگران می‌زنند. بدین سبب که افزایش قدرت رابطه تنگاتنگی با جایگاه دولت‌ها در نظام بین‌الملل و افزایش ضریب امنیتی آنها در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی دارد. خلیج فارس به عنوان یکی از مناطقی مطرح است که در عرصه سیاست بین الملل و گره خوردن آن با منافع قدرت‌های بزرگ مورد توجه بسیاری اندیشمندان و سیاست‌گذاران بوده است. سوال اصلی این نوشتار عبارت است از: جمهوری اسلامی ایران درمقایسه با دیگر کشورهای خلیج فارس در چه جایگاهی از رتبه‌بندی قدرت در خلیج فارس قرار دارد و این که آیا این کشور از منظر رئالیسم تهاجمی می‌تواند به عنوان هژمون منطقه خلیج فارس مطرح باشد؟ برای پیشبرد پژوهش حاضر، از روش توصیفی-تحلیلی بهره با تکیه بر داده‌های آماری استفاده شده است. طبق نتایج این پژوهش از منظر رئالیسم تهاجمی در حال حاضر دولت برتر برای تبدیل به هژمون حوزه خلیج فارس، جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که علاوه بر برتری‌های ژئو‌پولیتیکی دارای برتری‌های اقتصادی و نظامی درخور توجهی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Iranian Hegemony in the Persian Gulf

نویسندگان [English]

  • jamal mohammadi 1
  • mohammadali rahiminezhad 2

1 Graduated from Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.

2 PhD student in International Relations, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Governments have always sought to maximize their power in the international system and compete with other actors to achieve this. This increase in power, if done at the regional level, will lead to fierce competition among the actors in the region, so that they spend a large portion of their national income on military spending. The Persian Gulf is one of the areas in which international politics and its interference with the interests of the great powers have been the focus of many scholars and policy makers. The main question of this article is: What is the position of the Islamic Republic of Iran in relation to the Persian Gulf in comparison with other Persian Gulf countries and can it be considered as the hegemon of the Persian Gulf in terms of aggressive realism? To advance the present study, descriptive-analytic method of interest has been used based on statistical data. According to the results of this research, from the perspective of aggressive realism, the present government is the top government to become hegemonic of the Persian Gulf, the Islamic Republic of Iran, which has significant economic and military advantages in addition to its geopolitical advantages

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian gulf
  • Islamic Republic of Iran
  • Potential power
  • regional hegemony
  • Offensive realism
  • Material Power
آذرشب، محمدتقی و توتی، حسینعلی (1397). «رویکرد شورای همکاری خلیج فارس و آمریکا در خلیج فارس پس از بیداری اسلامی»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 2، شماره 4، بهار، صفحات 107-85.
احمدوند، محمد رحیم و دیل، فرزانه (1387). «تحولات ژئوپولتیک انرژی با تأکید بر نقش گاز طبیعی»، مجله اقتصادی-ماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی، شماره های 83و84، صفحات 18-5.
اسدی، علی اکبر(1389). شورای همکاری خلیج فارس: سیاست خارجی و روندهای داخلی، پژوهشکده تحقیقات راهبردی، گروه پژوهشی سیاست خارجی.
بزرگمهر، مجید و طباطبایی، سید محمدی (1397). «تأثیر فعالیت های مسالمت آمیز انرژی هسته ای ایران بر امنیت منطقه خلیج فارس»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 2، شماره 4، بهار، صفحات 37-1.
بلیس، جان و اسمیت، استیو (1388). جهانی شدن سیاست: روابط بین الملل در عصر نوین(جلد 1)، ترجمه ابولقاسم راه چمنی و دیگران، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
پلنو،جک.سی و روی آلتون (1387). فرهنگ روابط بین الملل، ترجمه ابوالفضل رئوف، تهران: انتشارات سرای عدالت.
ثانی جوشقانی، معصومه (1389). «رهیافت اقتصاد سیاسی بین الملل و جایگاه انرژی در مناسبات ایران و ایالات متحده»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال هفدهم، شماره 3، صص137-97.
چرنوف، فرد (1388). نظریه و زبرنظریه در روابط بین الملل، مترجم علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1383). ایران و خاورمیانه گفتارهایی در سیاست خارجی ایران، تهران: فرهنگ گفتمان.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1389). سیاست خارجی جمهموری اسلامی ایران، تهران: سمت.
سازمند، بهاره و قنبری، لقمان (1391). «آمریکا و رویکرد تلفیقی به امنیت بعد از 11 سپتامبر(مطالعه موردی: رویکرد نوین امنیتی ایالات متحده آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران)»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای: آمریکا شناسی-اسراییل شناسی، سال سیزدهم، شماره سوم، صص28-1.
سلیمی، حسین (1384). «دولت مجازی یا واقع گرایی تهاجمی: بررسی مقایسه ای نظریۀ ریچارد روزکرانس و جان مرشایمر»، مجله پژوهشی حقوق وسیاست، سال7، شماره17، پاییز و زمستان.
سیف زاده، سید حسین (1384). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران نشر میزان.
شریعتی نیا، محسن (1389). «رفتار استراتژیک چین در دوران پسا جنگ سرد: بدعتی در سنت»، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 56، صص221-187.
شوری، محمود (1382). «مفهوم بندی وضعیت جهانی پس از جنگ سرد: هژمونی و ضدهژمونی»، فصلنامه راهبرد، شماره 27، بهار.
شیخ عطار، علیرضا (1385). دیپلماسی انرژی و امنیت ملی، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
صالحی، حمید؛ موسوی، سید محمدرضا و محمدی دارابی، علی اصغر (1397). «استراتژی قدرت‌های بزرگ در قبال انرژی خلیج فارس»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 2، شماره 4، بهار، صفحات 153-139.
عبدالله خانی، علی (1382). کتاب آمریکا ویژه دکترین امنیت ملی بوش در خاورمیانه، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
لیتل، ریچارد (1389). تحول در نظریه های موازنه قوا، ترجمه غلامعلی چگنی‌زاده، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
مایل افشار، فرحناز (1391). «بررسی تأثیر جایگاه ژئوپولیتیک و ژئواکونومی در مؤلفه های قدرت ملی ایران»، فصلنامه ره نامه سیاستگذاری، سال سوم، شماره اول.
محمدی، منوچهر (1374). انقلاب اسلامی در مقایسه با انقلابهای فرانسه و روسیه، تهران: مولف.
مرشایمر، جان (1388). تراژدیسیاست قدرت‌هایبزرگ، ترجمه غلامعلی چگنی‌زاده، تهران: وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
مشیرزاده، حمیرا (1384). تحول در نظریه های روابط بینالملل، تهران: سمت.
مطلبی، مسعود؛ عباسی، مهدی و قدیم ملالو، علی (1397). «خلیج فارس در هندسه قدرت نظام جهانی و نقش قدرت‌های فرامنطقه ای در آن»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال 2، شماره 4، بهار، صفحات 60-39.
ملکی، عباس (1997). «سیاست خارجی ایران»، مجله ایتالیایی مارکوپولو، انستیتو روابط بین الملل ایتالیا، صص25-21.
ویسی، هادی (1386). «چالش های ژئوپلیتیکی ایران در منطقه خلیج فارس»، رشد آموزش جغرافیا، دوره بیست و یکم، شماره 4، تابستان.
هرسیج، حسین و تویسرکانی، مجتبی (1386). «امنیت مشاع در خلیج فارس»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره240-239.
Behr, H (2009). Misreadings in IR theory and ideology critique: Morgenthau, Waltz and neo-realism (with A Heath). Review of International Studies 35(2): 327–349. Google Scholar, Crossref, ISI
Cesa, M (2009). Realist visions of the end of the Cold War: Morgenthau, Aron and Waltz. The British Journal of Politics & International Relations 11(2): 177–191. Google Scholar, SAGE Journals, ISI
Cozette, M (2008). Reclaiming the critical dimension of realism: Hans J. Morgenthau and the ethics of scholarship. Review of International Studies 34(1): 5–27. Google Scholar, Crossref, ISI
Cohen, Saul B (1994). Geopolitics In The New World Erea ,In Reordering The World U.S , West Reviw Press.
Elliott, KA (1998). The Sanction glass: Half full or completely empty? International Security23(1): 50–65. Google Scholar, Crossref
Guilhot, N (2008). The realist Gambit: Postwar American political science and the birth of IR theory. International Political Sociology 2(4): 281–304. Google Scholar, Crossref, ISI
Gilpin, R (1984). Structural constraints on economic leverage: Market-Type systems. In: McCormick, GH, Bissell, RE (eds), Strategic Dimensions of Economic Behavior. NewYork: Praeger, pp. 105–128. Google Scholar
Martin, LL (1992). Coercive Cooperation: Explaining Multilateral Economic Sanctions. Princeton, NJ: Princeton University Press. Google Scholar
McLean, EV, Whang, T (2010). Friends or foes? Major trading partners and the success of economic sanctions. International Studies Quarterly54: 427–447. Google Scholar, Crossref, ISI
Neascu, M (2010). Hans J. Morgenthau’s Theory of International Relations: Disenchantment and Re-Enchantment. Basingstoke: Palgrave Macmillan. Google Scholar
Koskenniemi, M (2000). Carl Schmitt, Hans Morgenthau, and the image of law in international relations. In: Byers, M (ed.) The Role of Law in International Politics: Essays in International Relations and International Law. Oxford: Oxford University Press, pp. 17–35. Google Scholar
Scott, David . (2009). India’s extended neighborhood concept: Power projection for a rising power. India Review, 8(2), 107–143. Google Scholar, Crossref